De islamitische geestelijke Fethullah Gülen wordt ervan beschuldigd het meesterbrein te zijn achter de bloedige poging tot staatsgreep van deze zomer door zowel de Turkse regering als de oppositie.
President Tayyip Erdoğan en premier Binali Yıldırım beschuldigen het Westen ervan dat ze geen belang hechten aan de gevoeligheid van deze materie en de strijd tegen het geheimzinnige Gülenistische netwerk en de putschisten.
Laten we de samenzweringstheorieën dat het Gulenistische netwerk gebruikt werd door de Amerikaanse veiligheidsdiensten voor haar operaties in de derde wereld en dat de organisatie als een pion van het Westen werd gebruikt om de AK-partij in Turkije omver te werpen buiten beschouwing houden. Aan de andere kant kunnen we niet negeren dat deze samenzweringstheorieën in het verleden soms waar bleken te zijn. De rol van de CIA tijdens de Iraanse staatsgreep in 1953 kwam pas later – na meerdere jaren van ontkenning – aan het licht. In andere woorden zullen we hier nooit het fijne van weten.
Gulenscholen als remedie tegen het groeiend extremisme
Maar als we naar de feiten kijken, zien we dat er verschillende redenen zijn voor onwilligheid en verwarring van het Westen over de eisen van de Turkse regering omtrent het Gulenistische netwerk.
Eerst en vooral heeft de AK-partij haar westerse bondgenoten er jarenlang van overtuigd dat het oprichten van Gulenscholen de perfecte oplossing was om het groeiende extremisme in het Westen tegen te gaan. Dit veranderde plots in 2013 toen de banden tussen de Turkse regering en de Gülenisten begon te verzuren.
Rol van Gulenisten tijdens staatsbezoeken
Dit partnerschap tussen de Turkse staat en de Gulenbeweging was niet beperkt tot het onderwijs. Staatsbezoeken van de Turkse president omtrent de economische relaties van Turkije werden normaal gezien geregeld door de vereniging van buitenlandse economische relaties in samenwerking met de vereniging van koopmansbeurzen (TOBB) en de Turkse vereniging voor handel en industrie (TUSIAD). De Turkse regering koos er na een tijd echter voor om deze staatsbezoeken te regelen in samenwerking met de Turkse Confederatie van Handelaren en Industriëlen (TUSKON), een organisatie gerund door Gulenistische investeerders. De aanwezigheid van Gulenscholen en het TUSKON netwerk speelden een belangrijke rol tijdens de opening van nieuwe ambassades in de derde wereld en de lancering van nieuwe vluchtroutes van Turkish Airlines. Vandaag probeert de AK-partij het Westen ervan te overtuigen dat ze jaren door de Gulenisten werd bedot en dat ze hun snode bedoeling aan de harde hand heeft moeten ondervinden.
Nood aan dialoog
President Erdogan verwacht van zijn westerse bondgenoten dat ze hun attitude over de Gulenbeweging plots herzien. Dit is geen gemakkelijke opgave en dit wordt verder gedwarsboomd door het westerse onbegrip over het trauma dat de staatsgreep teweeg heeft gebracht bij het Turkse volk en de golf aanhoudingen van verdachte putschisten. In het Westen is er een algemene bezorgdheid over het onderzoek naar de staatsgreep, de arrestatie van journalisten, de golf van ontslagen en het debat rond de herinvoering van de doodstraf.
Deze bezorgdheid zorgt op zijn beurt voor achterdocht bij een deel van de Turkse regering over de mogelijke bescherming die Gülenisten in het Westen genieten. Om deze misverstanden te voorkomen bestaat er maar één oplossing: de bilaterale banden versterken door middel van meer dialoog – met name een eerlijke en onpartijdige dialoog.
Hürriyet
