Afbeelding: een jonge man met een Turkse vlag op een betoging in Istanboel die “mars voor rechtvaardigheid” gedoopt is: 9 maart 2017

Twee recent uitgekomen rap songs laten de toenemende frustratie van de jeugd horen, de frustratie tegen de status-quo

Een collage van de twee prominente Turkse rappers Ezhel (R) en Saniser (Gazete Duvar)

“Als ze je op een nacht onterecht in de gevangenis gooien, vindt je zelfs geen journalist meer die daarover wil schrijven. Ze zitten allemaal zelf achter tralies.”

Als dit een citaat was van een comité voor journalistiek of van een oppositiepartij waarmee het opsluiten van journalisten in Turkije bekritiseerd wordt, zou waarschijnlijk niemand dit opgepikt hebben.

Dit is een stukje tekst uit de rap song “#SUSAMAM”, ik kan niet langer zwijgen, die op 6 september uitkwam en al onmiddellijk een hit werd in Turkije. Op YouTube en Spotify werd het nummer binnen de paar uur na het uitkomen al miljoenen keren gestreamd. Op Twitter bereikte het wereldwijd ook al de nummer 1 trending topics, met al 300.000 getweete posts.

Belangrijke problemen

Sarp Palaur, een 32-jarige rapper, beter bekend als Saniser, bracht 20 jonge muzikanten samen. Ze maakten samen een nummer van 15 minuten waarin iedereen kon rappen over grote problemen in de samenleving. Dit ging van verminderde vrijheid van meningsuiting tot verzwakking van de rechtstaat, van geweld tegen vrouwen tot het toenemende nepotisme op de werkvloer.

Nog op 6 september bracht de 29-jarige Omer Sercan Ipekcioglu, beter bekend als Ezhel, een lied uit, getiteld “olay”, incident. Het verscheen samen met een videoclip op Youtube. Hierin kwamen verschillende incidenten aan bod die recent in Turkije plaatsvonden, zoals terreuraanslagen, moorden op journalisten en activisten, brutaliteit van de politie, de mislukte staatsgreep en de economische crisis. Ook deze videoclip raakte al na een paar uur trending, maar Youtube haalde die er al snel af omdat die in strijd zou zijn met de restricties op basis van leeftijd.

Beide videoclips

Beide videoclips veroorzaakten heel wat commotie in de Turkse maatschappij, en lokte ook al reacties uit van de politiek. Onder het oppervlak van de kritische tekst van beide songs zijn twee afzonderlijke, maar toch verwante ontwikkelingen te zien: de opkomst van de derde golf van Turkse rapartiesten en de toenemende frustratie en rebellie van de Turkse jeugd tegen de status-quo.

De reis naar de mainstream

De Turkse rap ontstond in de jaren 1990 in de straten van de Berlijnse wijk Kreuzberg, ook wel bekend als klein Istanboel. Kinderen van Turkse gastarbeiders die in de jaren 1960 naar Duitsland kwamen werden er beïnvloed door de hiphop-cultuur en gingen zelf rap maken, het genre voor protest en verandering waarin zij hun stem konden laten horen. In hun geval ging dat over de discriminatie en de algemene opinie tegen migranten die zij ervaarden.

Ook in Turkije groeide rap aan populariteit. Dat was voornamelijk te danken aan de band Cartel, een groep van Turkse rappers uit Duitsland die in 1995 meer dan een miljoen exemplaren van hun eerste album kon verkopen. In de jaren 2000 stopte Cartel ermee, maar namen rappers als Ceza en Sagopa Kajmer de rol van de band over. Daardoor was er nog meer interesse voor het genre.

De derde golf van Turkse rappers begon in het midden van de jaren 2010, maar sinds 2017 speelt die pas echt een grote rol in de Turkse muziekscene. Kijk naar de lijsten van meest gestreamde nummers op spotify en Youtube, zet de radio aan, kijk naar populaire tv-series of wandel langs de café’s in de bruisende buurten in Istanboel zoals Kadikoy of Besiktas. Overal zijn hun nummers te horen.

Een dappere nieuwe generatie

Elke artiest uit de derde golf van Turkse rappers heeft een andere stijl of rapt over andere thema’s, maar één ding hebben ze gemeen: zij zijn de vertegenwoordigers van een jonge generatie die zich in Turkije pas heel recent heeft laten horen.

Dit is een generatie die opgegroeid is met dezelfde politici die elkaar altijd de schuld geven van wat er misgaat in plaats van dat ze naar oplossingen zoeken. De jongeren zijn tussen 15 en 35 jaar en bekritiseren de hele politiek die de maatschappij altijd opdelen volgens religie, gender, politieke voorkeur of levensstijl om zo hun macht uit te bouwen. Volgens een onderzoek van het bureau Reuters staat Turkije op de eerste plaats op een lijst landen waar mensen bang zijn dat ze problemen krijgen met de autoriteiten als ze hun mening openlijk uitdrukken. Daarom kiezen jongeren er voor om niet langer te zwijgen over de sociale, politieke en ecologische crises waarmee het land al jaren te kampen heeft.

Een nationale discussie

Bijna onmiddellijk nadat de nummers uitkwamen veroorzaakte de politieke stellingen al controverse. Hamza Dag, plaatsvervangend voorzitter van de regerende AK-partij, reageerde al op 7 september via sociale media om het lied “#susamam” af te doen als provocatie en politieke manipulatie. In een korte videoboodschap op zijn Youtube-account beweert Hamza Dag dat de song bedoeld is om de AK-partij aan te vallen.

Regeringsgezinde kranten bekritiseerden het lied ook al snel. Yeni Safak ging zelfs zo ver om te beweren dat het lied een gezamenlijke productie is van de PKK en de beweging van Gülen, die als terroristische organisaties bekend staan. Nadat #susamam zoveel politieke reacties opriep, reageerde Saniser op Twitter dat het niet de bedoeling was om de regering aan te vallen of de kant van de oppositie te kiezen. “Gebruik alstublieft onze song niet als politiek middel. Neem niet aan dat wij direct tegen een bepaald politiek standpunt zijn”, tweette hij, “Wij proberen gewoon uit te leggen wat er in ons land en daarbuiten fout gaat.

Een politieke aardbeving

Inderdaad tonen de twee songs die zoveel politieke onrust veroorzaken dat de jeugd, die er genoeg van heeft elke keer dat zij hun mening uitspreken, in de media gemarginaliseerd te worden door de politieke elite en haar woordvoerders, zich niet meer zal inhouden. Volgens een onderzoek uit 2019 van Konda, een onderzoeksbureau uit Istanboel, is de jeugd beter opgeleid, toleranter, en meer hoopvol over de toekomst dan de jeugd tien jaar geleden, hoewel ze minder religieus zijn. Wat de lokale verkiezingen op 31 maart, en de opnieuw uitgevoerde verkiezingen in Istanboel op 23 juli vooral aangetoond hebben, is dat politici die niet willen luisteren naar de frustraties, verwachtingen, behoeftes en hoop van de nieuwe generatie, uiteindelijk uit het Turkse politieke landschap verwijderd zullen worden. Zoals in “#susamam” te horen is: als de heersende klasse het zadel van de fiets is, is deze dappere generatie de wielen en het stuur.

Middle East Eye

Sukru Oktay Kilic

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR