In een 15 minuten durende song, met de intelligent gekozen titel “#Ik kan niet langer zwijgen,” uiten Turkse rappers om de beurt hun zorgen over kwesties als vrijheid, rechtvaardigheid, milieu, mishandeling en verbanning.
Om middernacht op 6 september veroorzaakte 2 rap songs schokgolven in Turkije.
“#susamam”, “#ikKanNietLangerZwijgen”, dat 15 minuten duurt, is het hersenkind van rapper Sarp Palaur, beter bekend onder zijn artiestennaam Saniser, en het product van samenwerking tussen 20 prominente rappers en muzikanten. In dit nummer en de bijbehorende videoclip nemen Server Uraz, Kamufle, Tahribad-i Isyan, Aga B en anderen om de beurt het woord om aandacht te vragen voor problemen waarmee zowel Turkije als de rest van de wereld te kampen hebben, op het gebied van rechtvaardigheid, vrijheid, onderwijs, dierenmishandeling, verbanning, zelfmoord, verstedelijking, …
Tegelijkertijd kwam controversieel rapper Ezhel met het nummer “olay”, “incident”, dat veel van dezelfde problemen eerder uit historische hoek benadert. Ezhel, geboren als Sercan Ipekcioglu, rapt in deze song met autotune, in de “Trap”-stijl, terwijl beeldmateriaal uit nieuwsuitzendingen over het scherm flitst. Het zijn beelden van politieke schandalen, processen, protesten, politiegeweld, terroristische aanslagen, de Syrische burgeroorlog en de vluchtelingencrisis.
Geweld tegen vrouwen
In beide songs wordt ook een probleem aangehaald dat op dit moment zeer actueel is in Turkije, namelijk geweld tegen vrouwen.
In het nummer “#IkKanNietLangerZwijgen” zingt singer-songwriter Deniz Tekin over mishandeling en geweld terwijl op de achtergrond een spookachtig audiofragment te horen is van de moord op Emine Bulut door haar ex-man, die plaatsvond op 23 augustus.
De namen van Munevver Karabulut, Sule Cet en anderen die betrokken waren bij hartverscheurende zaken, verschijnen op het scherm.
Ezhel rapt dan weer: “Elke dag hetzelfde nieuws, een nieuwe verkrachting, een nieuw geval van aanranding.” In zijn clip zijn statistieken te zien waaruit blijkt dat het aantal moorden op vrouwen in Turkije toeneemt.
Luisteraars reageerden op deze krachtige berichten. Binnen de 48 uur had het “incident” van Ezhel al 4 miljoen views op youtube, en “#IkKanNietLangerZwijgen” was in die zelfde periode al 12 miljoen keer bekeken. Turkije heeft een bevolking van ongeveer 82 miljoen mensen. Deze songs hebben ook mensen bereikt die ver buiten de fan base van rap staan.
Muzikant en academicus Bulent Somay verwoordde enkele uren na het uitkomen van de songs de gedachten van velen toen hij op twitter schreef: “Ik hou niet van rap, en ik denk ook niet dat ik er hierna van ga houden, maar deze twee muziekvideo’s, in het bijzonder “#IkKanNietLangerZwijgen”, hebben niets meer te maken met waar ik al dan niet van hou. Ik slik respectvol mijn tong in.”
In Turkije heeft rap al een lange geschiedenis met ups en downs. In de jaren 1990 kon de Duits-Turkse band Cartel uitverkochte stadions in Istanboel in vervoering brengen. Rapper Ceza was lang de populairste rapper uit Turkije zelf, maar in de vroege jaren 2000 was rap vooral een kleine subcultuur van toegewijde fans. De laatste jaren komt Turkse rap meer en meer in de mainstream en wordt het een steeds belangrijker genre voor politieke uitlatingen. “De oppositie heeft de neiging zich uit te drukken via het medium van rebellie dat in hun tijd het belangrijkste is, en dat gaat dan vaak over gedesillusioneerde jeugd. De opzwepende ritmes, het intelligente spel van woorden en de door boosheid gevoede epitheta van rap vormen de ultieme uitlaatklep voor sociale frustraties”, vertelde Lisal Hintz, assistent-professor internationale betrekkingen en Europees recht aan de Johns Hopkins-universiteit aan Al—monitor.
Toch luistert niet alleen de jeugd hiernaar. Uren na het uitkomen van “#IkKanNietLangerZwijgen” deelden Muharrem Ince van de belangrijkste oppositiepartij Republikeinse Volkspartij (CHP) en Filiz Kerestecioglu, parlementslid voor de pro-Koerdische Democratische Partij van de Volkeren (HDP) een link naar de video. De video werd ook gedeeld op de officiële Twitteraccounts van de gemeenten Eskisehir, Edremit en Sisli. Enkele uren na het uitkomen van de songs op 6 september tweette Canan Kaftancioglu, voorzitter van de lokale CHP-afdeling in Istanboel die recent vanwege tweets gepost tussen 2012 en 2017 tot 9 jaar en 8 maanden cel veroordeeld werd wegens (terroristische propaganda) en (het beledigen van de president), hier ook over. Ze versterkte de boodschap van Saniser en zijn collega’s door te schrijven: “Vandaag, en altijd, “@ikKanNietLangerZwijgen” ook.”
Over het recht rapt Saniser het volgende: “Ik denk nu twee keer na voor ik tweet/Ik ben bang voor de politie in mijn eigen land.” Hij voegt daaraan toe: “Als ze je op een nacht komen oppakken om je in de gevangenis te zetten, kan je geen journalist meer vinden die erover wil schrijven, want ze zitten allemaal zelf achter tralies.”
In de song raakten referenties aan de toenemende beperkingen van vrijheid en aan de oproep aan burgers om hun mond open te doen, een gevoelige snaar in alle hoeken van de maatschappij. Rapper Ados sprak op 6 september met de Duitse krant Die Deutsche Welle en zei: “Ik denk dat we in de song nog vrij vriendelijk zijn gebleven. We konden een hardere taal gebruiken, maar we wilden iedereen bereiken omdat de problemen die we aanhalen iedereen aangaan.” Zelfs in deze verzoeningsgezinde toon veroorzaakte “#IkKanNietLangerZwijgen” heel wat controverse.
Op een vergadering gehouden op 6 september beschuldigde Ahmet Buyukgumus, voorzitter van de jeugdafdeling van de regerende Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AKP) de rappers ervan dat ze wel zwegen tijdens de al dan niet mislukte staatsgrepen in de Turkse geschiedenis. De dag erna noemde Hamza Dag, vicevoorzitter van de AKP de song een provocatie en een politieke manipulatie van kunst.
Alsof rapper Mirac probeerde om dergelijke kritiek te counteren, schreef hij dat hij er bezorgd over was dat mensen van politieke partijen als de HDP het nummer deelden. Nadat hij daar veel verontwaardiging over tegenkwam, verwijderde hij deze tweet.
Rappers die betrokken zijn rond het project hebben hun best gedaan om duidelijk te maken dat het liedje geen specifieke boodschap heeft. Toch hebben regeringsgezinde kranten #susamam gelieerd aan terrorisme.
De Song “Incident” van Ezhel waaruit meer woede spreekt, heeft nog meer controverse veroorzaakt. De beelden uit het nieuws die in die videoclip te zien zijn beginnen met foto’s van de stichters van de AKP en worden gevolgd door beelden van de ultranationalistische moordenaar van Armeens-Turks journalist Hrant Dink.
Er zijn ook beelden te zien van het protest in het Gezi-park in Istanboel uit 2013, de moord op betoger Ali Ismail Korkmaz, de bomaanslag in het Centraal station van Ankara uit 2015, de vermoorde transgender-activist Hande Kader, foto’s van de mislukte staatsgreep op 15 juli 2016 en de daaropvolgende arrestaties en politieke zuiveringen, het tragische treinongeval in Corlu uit 2018, de verdronken 3-jaar oude Alan Kurdi, beelden van Daesh in Syrië, protesten tegen een goudmijn in Kazdaglari en nog veel ander materiaal dat in het collectieve geheugen gegrift staat.
Volgens Hintz is de video van Ezhel “een visuele stomp in de maag die de woede, frustratie en verdriet weergeeft van al wie nonstop moet toekijken hoe de Turkse politiek steeds autoritairder wordt, ademloos, gebeurtenis na gebeurtenis. Het bombardement aan beelden over politiebrutaliteit, corruptie en slachtoffers van oorlog herinneren de kijkers aan de emotionele tol die de laatste 10 jaar onder het bewind van de AKP veroorzaakt heeft in de maatschappij.”
Het refrein van de song gaat over de emotionele tol van deze overvloed aan historische beelden: “Elke dag een nieuw incident / Waar en Wat is abnormaal / nu voelt dat natuurlijk voor mij.”
In de song bekritiseert Ezhel ook openlijk de corruptie en het autoritarisme: “Noodtoestand, de bevolking is een proefkonijn / Omdat er geen reden is om niet een psychopaat te zijn / Dus steel en pak maar wat je kan / ik heb maar een paar muntstukken en jullie hebben stapels cash / er ontstaat een incident / ze besproeien je met een waterkanon.”
Hoewel “Incident” uren na het posten op Youtube al miljoenen kijkers bereikt heeft, werd het verwijderd van de lijst met trending video’s in Turkije. Verder legde Youtube ook leeftijdsrestricties op voor de song. Ondanks dat sommige beelden geweld bevatten, zijn ze wel allemaal afkomstig van de Turkse kabeltelevisie.
In mei 2018 werd Ezhel gearresteerd wegens het aanmoedigen tot druggebruik. Ondertussen is hij wel vrijgesproken. In de clip van “Incident” toont hij ook beelden van interviews die hij over die beschuldiging gaf. De expliciete toon van oppositie roept de vraag op of Ezhel opnieuw zal vervolgd worden wegens zijn teksten.
In “Incident” wordt gesuggereerd dat het de verantwoordelijkheid is van creatieve artiesten om moeilijke vragen te stellen. Hij rapt “Wie zijn wij? Waar komen we vandaan? … Het is gemakkelijker om bloed te vergieten dan om te proberen elkaar te begrijpen.”
Een gelijkaardige boodschap geeft Fuat Ergin, die betrokken is bij “#IkKanNietLangerZwijgen”. Hij is onverzettelijk. De nieuwswebsite T24 citeert hem op 7 september als volgt: “Ik kan niet met angst leven. Als ik dit niet allemaal zou zeggen, zou ik me schamen voor mezelf. Ik ben nergens bang voor. Als ze me komen ophalen, laat ze dan maar komen.
Al-monitor
