De Turkse voetbalsector heeft een dieptepunt bereikt door de machtsstrijd en de financiële en structurele problemen.
Tussen een reeks ontslagen aan de top, een impasse met de mondiale voetbalbonden, geruchten over de verkoop van een van de oudste clubs en een nieuwe sportwet, beleeft de Turkse voetbalsector een spannend seizoen.
“Dit is een controversieel seizoen voor het Turkse voetbal. Op het gebied van scheidsrechters, clubmanagement en nationaal voetbalbestuur hebben we het dieptepunt bereikt,” zegt universitair hoofddocent internationale betrekkingen Ozgehan Senyuva.
“Veel fans van het Turkse voetbal hebben de nationale competitie verlaten en zijn naar andere Europese competities gaan kijken, vooral naar de Britse Premier League. Je kunt voetbal hebben zonder fans, maar niet zonder toeschouwers.”
De neerwaartse spiraal van het Turkse nationale mannenteam – verergerd door de economische crisis en de conflicten tussen de elites binnen de sterk gepolitiseerde managementteams – bleek uit het feit dat men er niet in slaagden een plaats te bemachtigen op het wereldkampioenschap voetbal van 2022 in Qatar.
De vijfde keer op rij dat ze er niet in slaagden zich te kwalificeren voor het mondiale evenement.
Hoge uitgaven
“De Turkse clubs hebben hoge uitgaven – die in dollars of in euro’s zijn – en lage inkomsten, die ze in Turkse liras vooral uit de verkoop van kaartjes halen. Hun financiën zitten in zwaar weer nu de Turkse munt steeds minder waard wordt ten opzichte van de dollar.”
De valutacrisis maakt het voor de Turkse voetbalclubs moeilijk om toptrainers en topspelers uit het buitenland te halen. De pogingen van de regering en de clubs om lokale jonge sterren groot te brengen, werden door de beperkingen van COVID-19 onderuit gehaald.
“Erger nog, de meeste jeugdbonden hebben zelfs niet de meest elementaire behoeften, zoals toegankelijke voetbalvelden om op te trainen,” zei Senyuva.
“De financiële moeilijkheden in combinatie met structurele problemen hebben de dynamiek van het Turkse voetbal veranderd ten opzichte van de Europese competities. De kloof tussen de Europese competities en de Turkse en andere kleinere competities, zoals die van Nederland, een andere voetbalminnende natie, is groter geworden,” aldus John McManus, een antropoloog.
“Toen ik in 2008 naar Turkije kwam, was Fenerbahce doorgedrongen tot de kwartfinale van de UEFA Champions League. “Geen enkele Turkse fan verwacht vandaag een soortgelijke overwinning.”
Twee andere crisissen hebben zowel de door de COVID getroffen voetbalindustrie als de voetbalfans nog meer ontgoocheld. Na herhaalde klachten van voetbalploegen over scheidsrechterfouten besloot het Centraal Verwijzingscomité van de TFF om 13 Turkse scheidsrechters, waaronder prominente namen die internationale wedstrijden hebben geofficialiseerd, uit hun functie te ontheffen.
Het besluit ging verder dan de grenzen van Turkije, aangezien zowel de UEFA als de FIFA het besluit veroordeelden. Tot overmaat van ramp werd het besluit door de tuchtraad van de federatie verworpen, wat leidde tot het aftreden van topfunctionarissen, waaronder de vice-voorzitter voor juridische zaken.
Schuld van 750 miljoen dollar
De grote vier – Galatasaray, Fenerbahce, Besiktas en de kampioen van dit jaar, Trabzon – hebben vorig jaar allemaal schuldsaneringsovereenkomsten met banken ondertekend. In totaal hebben ze een schuld van 750 miljoen dollar, meer dan drie keer hun jaarlijkse inkomsten.
Maar aan het voortdurend uitstellen van schulden kan een einde komen met een nieuwe wet die is opgesteld door de AKP en haar politieke bondgenoot, de Nationalistische Bewegingspartij (MHP).
De wet, die medio april door de Commissie Jeugd en Sport van het parlement werd goedgekeurd, verandert de status van clubs van “vereniging” in “vennootschap” en verscherpt de regels inzake schulden.
In de tekst staat dat de clubs geen schulden mogen hebben die meer bedragen dan 10% van de inkomsten van het voorgaande jaar en er is toegezegd dat voorzitters en presidenten aansprakelijk zullen worden gesteld.
Ook worden de bevoegdheden van de ministeries van Sport en Binnenlandse Zaken ten aanzien van de clubs uitgebreid, met inbegrip van de sluiting ervan.
“Het wetsontwerp is niet gericht op een herstructurering van de clubs en een oplossing voor de schuldencrisis, maar schrijft gewoon straffen voor, waaronder tot drie jaar gevangenisstraf, voor wanbeleid en het maken van schulden,” zei Tugrul Aksar, een academicus die de economie van het Turkse voetbal bestudeert.
Maar Saffet Sancakli, een voormalig voetballer en de MHP-afgevaardigde die het wetsvoorstel mede heeft opgesteld, zegt dat strengere controle de enige manier is om verandering te brengen in clubs die onder schulden gebukt gaan.
“Ze moeten ophouden meer uit te geven dan ze kunnen [aan buitenlandse spelers] en investeren in het opleiden van lokaal talent,” zei hij toen hij het wetsvoorstel in het parlement verdedigde.
Zowel Senyuva als McManus beweren dat de belangrijkste vraag is hoe de nieuwe wet zal worden uitgevoerd. Wat gebeurt er bijvoorbeeld met de clubs die hun schulden niet kunnen aflossen?
“Ik denk dat de big four gewoon te groot is om failliet te gaan,” zei McManus. “Geen enkele regering zou een van hen willen sluiten.
Bron: Turkse media
