De hoogste religieuze autoriteit van Turkije wordt steeds zichtbaarder, rijker en machtiger.
Critici vrezen dat de Diyanet-president Ali Erbas de strikte scheiding tussen godsdienst en staat wil opheffen.
De voorzitter van de Turkse religieuze autoriteit Diyanet, Ali Erbas, staat bekend om zijn conservatieve interpretatie van de islam en een visie op waarden die voor veel Turken niet in deze tijd past.
Dat Erbas homoseksuelen en overspeligen de schuld gaf van het uitbreken van de Coronapandemie was slechts een van de vele twijfelachtige uitspraken die kritisch werden bezien.
Sinds 2017 is Erbas de hoogste islamitische autoriteit – zijn aanwezigheid in de Turkse samenleving is sindsdien gestaag toegenomen.
Bij de herinwijding van de Hagia Sophia tot moskee in juli 2020 maakte hij misschien wel zijn grootste verschijning tot nu toe: hij zat de ceremonie voor en droeg een zwaard tijdens zijn vrijdagpreek.
Het gebaar, geïnspireerd door de Ottomaanse traditie, heeft grote delen van de samenleving verontwaardigd. Velen zagen de “traditie van het zwaard” als een opzettelijke verloochening van het republikeinse erfgoed van Turkije.
Sinds dat gedenkwaardige moment is de Diyanet-chef alomtegenwoordig in Turkije en misschien wel de belangrijkste spreekbuis van de conservatieve krachten.
Zo eiste de religieuze autoriteit onlangs verplichte koranlessen voor vier- tot zesjarige kinderen voordat zij naar school gaan. Om dit doel te bereiken, wil zij binnenkort overleg plegen met het Ministerie van Onderwijs en Wetenschappen.
Een idee dat ook kritisch is ontvangen omdat de Turkse president Recep Tayyip Erdogan herhaaldelijk benadrukt dat hij een “religieuze generatie” met islamitisch-conservatieve waarden wil zien opgroeien.
De religieuze autoriteit probeert zich ook in de digitale wereld te begeven: In een publicatie getiteld “De ethiek van sociale media” pleit de Diyanet voor het reguleren van sociale media met behulp van islamitische jurisprudentie en het bestraffen van wangedrag als wettelijke bepalingen niet toereikend zijn.
Twee weken geleden nog was Erbas samen met president Erdogan te gast bij de opening van het gerechtelijk jaar – een jaarlijkse ceremonie voor rechters die met hun werk beginnen – in het Turkse Hof van Cassatie in Ankara.
Voor de eerste keer in de geschiedenis van de Turkse Republiek werd de ceremonie geopend met een gebed door de voorzitter van de Diyanet.
Is het secularisme in gevaar?
Voor de oppositie en de liberalen is de groeiende aanwezigheid van de Diyanet een teken dat het laïcisme – de scheiding van godsdienst en staat – geleidelijk aan wordt uitgehold.
Erbas daarentegen verdedigt de groeiende invloed van zijn religieuze autoriteit: “Als leider moet je op elk gebied iets te zeggen hebben (…). Waarom zou het geloof niet midden in de samenleving merkbaar mogen zijn(…)?”.
Bovendien was hij er een groot voorstander van dat de islam zou doordringen tot alle terreinen van het leven – met inbegrip van de rechterlijke macht.
“Een oorlog tegen secularisme”
Burcu Karakas, journalist en deskundige op het gebied van de religieuze autoriteit Diyanet, ziet met bezorgdheid de groeiende invloed ervan.
“Uit de woorden van Ali Erbas is gebleken dat de regering de openbare ruimte wil reguleren met behulp van religie. De oorspronkelijke taken van de Diyanet, die in feite bestaan uit het houden van religieuze diensten, zijn enorm uitgebreid (…) De regering voert een oorlog tegen het secularisme. En in deze oorlog is de Diyanet een zeer belangrijk instrument,” concludeert Karakas.
Het groeiende belang van de Diyanet blijkt ook uit het feit dat de begroting van de religieuze autoriteit de afgelopen jaren bijna explosief is gestegen: terwijl zij in 2011 een begroting had van slechts drie miljard Turkse lira, zal deze in 2021 al 12,9 miljard Turkse lira bedragen – de begroting is dus in slechts tien jaar meer dan verviervoudigd en overtreft daarmee de begroting van de meeste Turkse ministeries.
Ali Erbas heeft overigens nog tijd genoeg om zijn financiële en politieke invloed verder uit te breiden: Afgelopen vrijdag werd zijn termijn als voorzitter van de Diyanet door het presidentieel paleis met vijf jaar verlengd.
Bron: Turkse media
