“Politiek en mediatiek België verkeert echter nog in de bijna totale ontkenning van zoiets als een Gülen-probleem, terwijl het op het terrein angstaanjagend groot blijkt te zijn”, aldus Gentse politicoloog Dries Lesage (UGent) op Facebook. “Denk aan de manier waarop de sluiting van de “oppositiekrant” Zaman in beeld werd gebracht.”
Deze reportage is eindelijk een nuttige Nederlandstalige bijdrage tot de discussie, een nieuw geluid. Al wat hier gezegd wordt, verschijnt al jaren in serieuze bronnen. Wat ik hier nog mis, is de geopolitieke duiding van het Gülen-fenomeen, en de toch opmerkelijke steun vanuit de EU-instellingen en diverse westerse regeringen. Zij hebben nog nooit een kritisch woord over hun lippen gekregen, ondanks de jarenlange westerse expertenconsensus. In 2015-’16 zag ik nog regelrechte, kritiekloze endorsements vanuit de top van de Belgische regering en politiek, alsook van onze grote media. Hier is in ons land géén debat over, geen parlementaire vragen, geen lastige vragen van journalisten.
(reportage door Nieuwsuur)
Zorgelijke Gulen-Erdogan alliantie
Wat ik in de reportage van Nieuwsuur ook nog mis, is de verantwoordelijkheid van het Atatürkgezinde, kemalistische establishment (leger, oppositiepartij CHP, Doganmediagroep, big business) in het tot stand brengen van de erg zorgelijke Gülen-Erdogan-alliantie. Het is even goed gedocumenteerd en bewezen dat zij de macht van het leger aanwendden en justitie misbruikten om de eerlijke verkiezingsoverwinningen van Erdogan in 2002 en 2007 te proberen ongedaan maken. Dat deel van de geschiedenis kun je niet zomaar wegtoveren (geen blaam aan Nieuwsuur, dat hier in kort bestek al veel uitgelegd krijgt). De politieke factor met de meeste legitimiteit in het land, nl. Erdogan met zijn AKP, is dan maar het brutale spel beginnen meespelen, tot waar we vandaag zijn aanbeland. Misschien was hij dat sowieso van plan, maar zonder deze voorgeschiedenis was het draagvlak voor deze politiek niet zo groot als nu. De hoogopgeleide Gülenisten had hij in het staatsapparaat nodig om op te boksen tegen de elites die hem wilden uitschakelen – de facto voor het eerlijk winnen van verkiezingen. Kemalisten, Erdogan/AKP, Gülen: ze hebben allemaal vuile handen. En hoewel ze samen opgesloten zitten in een Hobbesiaans politiek systeem dat weinig alternatieven laat, hebben ze op historische kruispunten waar ze konden kiezen, verwerpelijke keuzes gemaakt.
(reportage door Nieuwsuur)
Westen moet stoppen eenzijdige partij kiezen
Daartussen lopen ook nog de PKK en HDP, die niet vies zijn van totaal onnodig moordend geweld. Ja, ook de HDP, die consequent begrafenissen van bloeddorstige (zelfmoord)terroristen afschuimt. Dit alles is gemakkelijk te staven. Het is niet omdat de westerse media met hun focus op Erdogan de bewijzen niet (meer) brengen, dat ze niet bestaan. Dit is al drie jaar mijn analyse. Ik blijf hopen dat men in het Westen eindelijk stopt om eenzijdig partij te kiezen voor erg bedenkelijke oppositiekrachten (ook dat kan ik uitvoerig documenteren, dat ik er zelf koude rillingen van krijg). Door hen te empoweren, voeden westerse commentatoren de harde tegenreactie, en helpen ze dus zélf de democratie van dat mooie land kapot te maken. Tussendoor leggen ze ook een bom onder een vitale bilaterale relatie (vitaal ja, denk o.a. aan onze tientallen Syriëstrijders en IS’ers die in Turkije zijn opgepakt).
Momentum van verzoening
Ik hoop tegelijkertijd dat de AKP-aanhang stopt Erdogan kritiekloos achterna te lopen. Neen, hij heeft al veel betekend, maar er zijn ook grote problemen mee. Het volk dat op 15-16/7 een couppoging heeft afgeblokt, kan ook hem het juiste pad aanwijzen – op dit ogenblik is dat het momentum van verzoening aanhouden, lijkt me. Ik heb de afgelopen drie weken ook gezien dat vanuit de Vlaamse media en welbepaalde politieke partijen de jacht geopend is op elke mens van Turkse afkomst die – alle historische, (geo)politieke, economische en andere overwegingen in acht genomen – de president, die in een eerste ronde met 52% van de stemmen is verkozen, toch verkiest boven de andere politieke krachten. Met deze eenzijdigheid en simplismen organiseren zij een onverstandige en overbodige hetze tegen het grootste deel van onze Turkse gemeenschap, alsof we nog geen spanningsvelden genoeg hebben. Er was bovendien weinig empathie met de onmiskenbare pijn en angst van veel Turken over de poging tot staatsgreep, die nog lang niet over zijn.
Polariseren
Ook dit is polariseren, ook dit is niet verbindend. En akkoord, het is subtieler dan de verwerpelijke vandalenstreken en bedreigingen tegen de Vlaamse Gülenisten. Ik sta versteld van de grote wonden die op een paar weken zijn geslagen, door allerlei actoren, zoals Geert Bourgeois, John Crombez, Groen, Knack, De Standaard, enz. Er was een andere benadering mogelijk, met meer empathie en meer respect voor de complexiteit van de thematiek. En neen hoor, je hoeft je Verlichtingswaarden niet op te geven. Laat die verlichting maar aanstaan. Maar volgens mij waren er meer genuanceerde, verbindende mogelijkheden om de dialoog aan te gaan dan deze schuimbekkende kruistocht.
Politicoloog en professor Dries Lesage (UGent)
