Dinsdag heeft het Turks parlement een veelbesproken wetsvoorstel goedgekeurd. Met de nieuwe wet wordt de militaire dienstplicht teruggebracht van twaalf maanden naar zes maanden, en vrijstelling van legerdienst tegen betaling wordt eerder regel dan uitzondering.
Het wetsvoorstel werd aangenomen met 335 stemmen op een totaal van 600. Later op de dag ondertekende president Recep Tayyip Erdoğan het voorstel, waardoor het kracht van wet krijgt.
Meer dan 100.000 soldaten die momenteel aan hun termijn van één jaar in het leger bezig zijn, zullen vroeger mogen stoppen, na het volbrengen van de verplichte zes maanden.
Het nieuwe systeem moet het leger efficiënter en professioneler maken. Het idee is om voornamelijk met goedopgeleide professionals te gaan werken, in plaats van met jongemannen die maar een korte militaire training kregen en dan meteen naar gevaarlijke gebieden worden uitgestuurd voor terrorismebestrijdingsoperaties. Turkije was eerder al gestopt met het tewerkstellen van (niet-professionele) dienstplichtigen in de meest riskante gebieden. Het nieuwe systeem moet ervoor zorgen dat het aantal dienstplichtigen zo laag mogelijk blijft en anderzijds meer inkomsten opleveren. Vroeger werd vrijstelling van dienstplicht tegen betaling slechts sporadisch toegestaan, maar met de nieuwe wet wordt het een permanente maatregel voor mensen tussen 20 en 41 jaar. Zij zullen enkel nog een korte trainingsperiode van minder dan een maand moeten ondergaan, maar zullen van de rest van hun dienstplicht worden vrijgesteld tegen een vaste vergoeding.
De dienstplicht voor elke jongeman op de leeftijd van 20 jaar, die daartoe lichamelijk in staat is, wordt dus teruggebracht van een jaar naar zes maanden. Een andere ingrijpende verandering is dat de dienstplicht vrijwillig verlengd kan worden. Iedereen die zijn legerdienst met zes maanden wil verlengen, zal dat kunnen doen en krijgt daarvoor een vast loon uitbetaald. Dat loon zal niet lager liggen dan het minimumloon in Turkije, momenteel TL 2.000.
De legerdienst voor reserveofficieren en pas aangenomen reserveofficieren van lagere rang, gekozen uit de afgestudeerden van universiteiten en hogescholen, blijft 12 maanden.
In het nieuwe systeem krijgen diegenen die over voldoende financiële middelen beschikken de facto de mogelijkheid om zich vrij te kopen van militaire dienst. Dienstplichtigen zullen een training van een maand moeten ondergaan, maar kunnen van de overige vijf maanden van hun dienst worden vrijgesteld als ze TL 30.000 ($5200) betalen.
Het nieuwe model zal het Turkse leger (TSK) naar schatting TL 5,1 miljard extra inkomsten opleveren. Turken die in het buitenland wonen, kunnen ook contant betalen, in vreemde munteenheden, om van hun legerdienst vrijgesteld te worden.
Momenteel zijn er 657.000 mensen in dienst bij het leger. Men wil meer professionele carrièreofficieren aanwerven, in plaats van dienstplichtigen. Volgens de meest recente cijfers zijn er in het leger 23.789 officieren, 62.174 officieren van lagere rang en 73.966 sergeanten en korporaals. De rest zijn ‘contractuele’ officieren of burgers zonder militaire training die zelf solliciteerden om in het leger te mogen dienen. Zij werken op het niveau van een beginnende officier.
Momenteel heeft Turkije het tweede grootste leger van de NAVO, na de VS, maar men is lang blijven steunen op dienstplichtigen en veel minder op professionals, vooral voor taken waar geen strijd geleverd moet worden. De meeste Turken beschouwen de legerdienst als een vaderlandse plicht, maar dat stelt het leger ook voor een dilemma. Het leger moet een professionele opleiding voorzien voor duizenden onervaren dienstplichtigen op korte tijd. Vooral bij universiteitsstudenten en pas afgestudeerden was de vraag om tegen betaling vrijgesteld te kunnen worden heel groot. Volgens hen staat de dienstplicht hun werkgelegenheidskansen in de weg.
