Turkije heeft de Russische invasie in Oekraïne officieel als oorlog bestempeld, wat volgens deskundigen een belemmering zou kunnen vormen voor bepaalde militaire activiteiten van Moskou in de regio.
Op donderdag lanceerden Russische troepen een aanval te land, ter zee en in de lucht op Oekraïne in de grootste aanval van een staat tegen een andere in Europa sinds de Tweede Wereldoorlog.
De Oekraïense ambassadeur in Turkije, Vasyl Bodnar, deed vorige week op de lokale televisie een oproep aan de regering in Ankara om de belangrijkste zeestraten te sluiten voor Russische oorlogsschepen, overeenkomstig de bepalingen van het Verdrag van Montreux uit 1936.
Turkije zei dat het dit alleen kon doen als het het conflict officieel als oorlog zou erkennen, en op zondag heeft het dat gedaan.
Hier is hoe het gebeurde en wat het betekent voor de oorlog:
Wat is de Conventie van Montreux?
Het verdrag geeft Turkije een zekere controle over de doorvaart van oorlogsschepen door de Dardanellen en de Bosporus, die de Egeïsche, de Marmara- en de Zwarte Zee met elkaar verbinden.
Volgens het verdrag kan Turkije, indien het partij is in de oorlog of meent in acuut gevaar te verkeren, de zeestraat afsluiten voor de doorvaart van oorlogsschepen.
Wat betekent dit voor Rusland?
Zowel Rusland als Oekraïne liggen aan de Zwarte Zee, samen met Roemenië en de NAVO-leden Bulgarije en Georgië.
Turkije kan op grond van het Verdrag van Montreux de doorvaart van Russische oorlogsschepen door zijn zeestraten van de Middellandse Zee naar de Zwarte Zee beperken, maar het pact heeft een voorbehoud: oorlogsschepen van oorlogvoerende staten mogen de zeestraat passeren als ze terugkeren naar hun basis van herkomst.
“Als het schip van het oorlogsland terugkeert naar zijn haven, wordt een uitzondering gemaakt. Wij zullen alle bepalingen van Montreux op transparante wijze ten uitvoer leggen”, aldus de Turkse minister van Buitenlandse Zaken Mevlut Cavusoglu.
Waarom heeft Turkije het conflict tot oorlog verklaard?
Guvenc, hoogleraar internationale betrekkingen aan de Kadir Has Universiteit van Istanbul, zei dat hij niet had verwacht dat Turkije zo snel een beslissing zou nemen, maar de Oekraïense president Volodymyr Zelensky “zette Ankara voor het blok” door Turkije op Twitter voortijdig te bedanken voor zijn steun.
Turkije heeft gezegd dat het van oudsher het verdrag respecteert en dat zal blijven doen.
I thank my friend Mr. President of 🇹🇷 @RTErdogan and the people of 🇹🇷 for their strong support. The ban on the passage of 🇷🇺 warships to the Black Sea and significant military and humanitarian support for 🇺🇦 are extremely important today. The people of 🇺🇦 will never forget that!
— Володимир Зеленський (@ZelenskyyUa) February 26, 2022
Guvenc zei dat het in het belang van Ankara is om dat te doen omdat het verdrag Turkije steunt in tijden van oorlog. Elke uitzondering om Rusland te plezieren kan de geloofwaardigheid van het verdrag op lange termijn in gevaar brengen.
“De Verenigde Staten zijn zeer geïnteresseerd in het idee van onbeperkte vrijheid van scheepvaart door de Turkse zeestraten, zoals ook het geval is met andere waterwegen zoals het Suezkanaal en het Panamakanaal,” zei hij.
Een afwijking van het verdrag zou de VS “een legitieme reden geven om de status van Turkije als de waakhond van Montreux in twijfel te trekken”.
Hoe zou dit de buitenlandse betrekkingen van Turkije kunnen beïnvloeden?
Turkije heeft een zeegrens met zowel Oekraïne als Rusland aan de Zwarte Zee en beschouwt beide landen als bevriend.
Ankara is afhankelijk van Rusland voor toerisme en aardgas, maar heeft ook nauwe economische en defensiebanden met Oekraïne en heeft, ondanks Russische bezwaren, drones verkocht aan het land.
Op maandag zei de Turkse president Recep Tayyip Erdogan dat Turkije zijn banden met Rusland of Oekraïne niet zal opgeven, maar dat Ankara “heeft besloten om de bevoegdheid die ons land heeft gekregen door het Verdrag van Montreux over het scheepvaartverkeer in de zeestraten, te gebruiken op een manier die zal voorkomen dat de crisis escaleert.”
Erdogan zei dat Turkije de territoriale integriteit en de politieke soevereiniteit van Oekraïne respecteert en dat hij “de aanval van Rusland op Oekraïne onaanvaardbaar” vond.
De Sovjet-Unie, de voorganger van de Russische staat, was een van de oorspronkelijke ondertekenaars van het Verdrag van Montreux.
“Rusland kent de fijne kneepjes van de politiek en de wet en zou op een dergelijke eventualiteit voorbereid zijn geweest,” zei Guvenc.
Moskou had echter wellicht niet verwacht dat Ankara al zo snel actie zou ondernemen met betrekking tot het verdrag, voegde hij eraan toe.
“Turkije kan deze stap verkopen als het louter nakomen van een verplichting uit hoofde van het internationaal recht,” zei hij, maar de stap kan een indicatie zijn van de richting die Turkije zal inslaan als het conflict aansleept.
“Turkije heeft besloten zich meer aan te sluiten bij zijn traditionele bondgenoten in de NAVO en de Europese Unie, en zich wat meer van Rusland af te keren”.
Bron: CNN
