Nahid Akhtar, 47, zit op een bank in Londen te schreeuwen tegen de tv. Ze kijkt naar “The Protector”, de eerste originele Netflix-serie in het Turks.
De show gaat over een jonge antiekhandelaar, Hakan Demir (Çagatay Ulusoy), die ontdekt dat hij behoort tot een oude stamboom van superhelden die Istanbul moeten redden van het kwaad – en tegelijkertijd de liefde moet vinden.
“Oh, alstublieft, dood zijn baba niet!” roept Akhtar, een fan van Turkse drama, op een gegeven moment voordat Demirs vader inderdaad vermoord wordt. “Turkse drama’s hebben zoveel weeskinderen,” zegt ze. “In elke serie die ik heb gezien, heeft de held nooit beide ouders.”
Op het scherm is Hakan in tranen. “Dit is een ander ding dat ik leuk vind aan Turkse televisie,” zegt Akhtar. “Ze tonen heel wat emotie.”
Tien minuten later is het personage nog steeds radeloos. “Oh, om hardop te huilen,” zegt Akhtar. “Los je problemen op!”
Wereldwijd
“The Protector” is het laatste bewijs van hoe Turkse televisiedrama’s zich wereldwijd verspreiden. In Turkije strijden verschillende dramaseries elke avond voor de kijkcijfers. Elke aflevering duurt twee uur of meer en is gevuld met romantiek, familiegeschillen en gangsters. (Afleveringen van “The Protector” duren een meer draaglijke 40 minuten.)
Sommige series worden in verband gebracht met het opkomende nationalisme in het land, andere series hebben conservatieven boos gemaakt door het tonen van historische figuren die drinken en flirten.
Fenomeen in het Midden-Oosten en Latijns-Amerika
De shows zijn een fenomeen in het Midden-Oosten en Latijns-Amerika en zijn op die manier een symbool geworden van de Turkse soft power, waardoor ze ook gebruikt worden in de internationale politiek. Zo heeft de Saoedische satellietzender MBC op 1 maart abrupt alle Turkse drama’s laten vallen en een aantal shows halverwege het seizoen geannuleerd, blijkbaar als reactie op de Turkse steun voor Qatar. (MBC reageerde niet op verzoeken om commentaar.)
Nu verspreiden de shows zich over heel Europa. Dit jaar trok een gedubde versie van “Fatmagul”, een veelgeprezen drama over de nasleep van een groepsverkrachting, bijna een miljoen kijkers per aflevering in Spanje, ondanks het feit dat ze werd uitgezonden op Nova, een kleine zender die gespecialiseerd is in Latijns-Amerikaanse telenovela’s. Andere series hebben soortgelijke successen behaald in vele landen, van Bulgarije tot Zweden.
Alleen Frankrijk, Duitsland, Groot-Brittannië en de Verenigde Staten zijn bestand volgens Fredrik af Malmborg, de directeur van de tv-distributeur Ecchorights, in een telefonisch interview. “Turkse televisie gaat over familie en morele kwesties,” zei hij. “Het is enigszins conservatief, enigszins ouderwets, maar niet cynisch.”
Netflix heeft Turkse drama’s sinds 2016 in haar aanbod, maar de beslissing om een eigen Turkse serie te maken toont de groeiende aantrekkingskracht van Turkse series aan volgens Malmborg.
Tweede seizoen van “The Protector”
Een tweede seizoen van “The Protector” is reeds in de maak en Netflix werkt aan een andere originele productie met in de hoofdrol Beren Saat, een van de populairste actrices van Turkije. (Netflix zei dat niemand van “The Protector” beschikbaar was voor commentaar.)
Er is al een grote gemeenschap van liefhebbers in Europa en Amerika waar Netflix zich op kan richten. Akhtar raakte in januari 2017 verliefd op Turkse drama’s toen ze ziek was. “Ik had een slechte griep,” zegt ze. Verveeld opende ze Netflix en het stelde een aflevering voor van “Kurt Seyit ve Sura,” een oorlogsromantiek.
“Ik dacht dat ik het gewoon zou proberen – het was slechts 45 minuten – en ik was absoluut geboeid,” zegt ze.
Het waren de ridderlijkheid en romantiek – de ouderwetse waarden – die haar grepen, zegt ze. Maar ook de dialoog: “Het is heel elegant en poëtisch. Het spreekt tot je ziel”.
Akhtar raakte al snel geobsedeerd. Ze is meerdere malen naar Turkije gereisd, één keer om haar favoriete acteur tegen het lijf te lopen. Ze sloot zich ook aan bij zo’n twintig Facebook-groepen. Ze schreef de regisseur van een show aan en smeekte hem om twee personages te laten kussen.
“Als de personages kussen, kunnen de programma’s zware boetes krijgen,” zegt Akhtar. (De Turkse mediawaakhond kan omroepen straffen die dingen uitzenden in strijd met de nationale en morele waarden van de samenleving.) “Dus alle fans hebben wat geld bij elkaar geraapt en contact opgenomen met de directeur en gezegd: ‘Laat ze kussen. Wij betalen de boete voor u.’ ”
Flessen alcohol zijn meestal wazig gemaakt om problemen met de censuur te voorkomen. Moord is echter geen probleem.
Vallende Bladeren
Yasemin Y. Celikkol, een doctoraatsstudent aan de Universiteit van Pennsylvania die Turkse drama’s bestudeert, zegt dat sommige series bijzonder goed in de smaak vallen in sommige andere landen. Een show genaamd “Vallende Bladeren” was een succes in Bulgarije omdat het verhaal gaat “over de vreselijke dingen die gebeuren wanneer families verhuizen naar steden”. Er is heel wat interne migratie in Bulgarije geweest en de mensen konden zich daarin herkennen volgens haar.
De drama’s hebben het beeld van Turkije in Rusland ook herschapen volgens Celikkol. Door de series hebben vele Russen Turkije gekozen als vakantiebestemming, om een echtgenoot te vinden of om een medische behandeling te krijgen. Maar er was ook een tegengestelde reactie. In 2016 maakte een Russisch televisiebedrijf een reeks, “Oost/West”, over een Russisch paar dat een Turkse vruchtbaarheidskliniek bezoekt en waardoor de Russische vrouw de ongelukkige tweede vrouw van de Turkse arts wordt.
“Het leek bijna alsof de show tegen Russische vrouwen zei: ‘Ga er niet heen, je verliest je vrijheid en hebt geen toegang tot je kinderen’,” zegt Celikkol. Een tweede seizoen van “Oost/West” werd dit jaar uitgezonden.
Scheldpartijen
