Vanaf de grensovergang Peshobar in Iraaks Koerdistan ga je met een bus de Tigris over naar Samalka, aan de Syrische kant van de grens. Het eerste wat je ziet is een grote poster van de oprichter van de PKK, Abdullah Öcalan die je verwelkomt. Wat dat betreft laten de autoriteiten in Rojava – zoals Noordoost Syrië langs de grens met Turkije wordt genoemd – geen twijfel over wie hun grote leider is.
Als je verder Syrië in reist vallen de enorme hoeveelheden olieboortorens op in de omgeving van Rumeilan. Inwoners zeggen dat het merendeel van de olie naar het regime gaat, dat leiden ze onder andere af aan waar de vrachtwagens naar toegaan.
In Rumeilan zie je naast winkelborden in het Arabisch en in het Koerdisch ook winkelborden in het Suryoye, West Neo Aramees. Dit is een indicatie van het mozaïek aan bevolking groepen dat Noordoost Syrië is. Er wonen Koerden, Arabieren, Assyriërs, christenen die nog Aramees spreken, Yazidis, Turkmenen en Armeniërs. De verhoudingen zijn per plaats verschillend. Een van de twee steden die door Turkije in Noord Syrië zwaar onder vuur ligt is Tel Abyad, en dat is overwegend Arabisch.
In Qamishlo valt op dat het regime veel meer gebied in handen heeft dan ik dacht. Overal in de stad zijn checkpoints van het regime inclusief grote posters van de Syrische president Bashar al-Assad en de regime vlag. In de stad is ook een standbeeld van Hafez al-Assad te vinden, de vader van de huidige president, en een aantal borstbeelden van vader Assad. En een standbeeld van Basil al-Assad, de oudere broer van Bashar die eigenlijk zijn vader had moeten opvolgen maar te vroeg overleed.
Het gebied onder controle van het regime strekt zich uit van het centrum naar het noorden naar de grens met Turkije. Bij de grens staat een groot bord met daarop een poster van Bashar. Geen activist durft het te fotograferen omdat er te veel regime officieren en soldaten bij staan. De stad Qamishlo, zo ongeveer het intellectuele centrum van het gebied, bestaat uit zo’n 70% Koerden en verder voornamelijke Assyriërs (christenen). Met om de stad heen Arabische en Assyrische dorpen. Er zijn zeven kerken in Qamishlo van verschillende denominaties.
#Qamishlo Altough we were afraid to take pictures of the huge Bashar posters in #Qamishlo because of Regime military standing next to/ around it like the huge one on a statue on the border with Turkey, we took some of smaller ones like of this one: pic.twitter.com/EnZFqGfo1V
— Rena Netjes (@RenaNetjes) October 19, 2019
Als je zo ‘s avonds door noordoost Syrië rijdt vanaf de grens naar bijvoorbeeld Amouda via Rumailan en Qamishlo, valt ook op dat het overal praktisch donker is, er is nauwelijks straatverlichting. Dit staat in schril contrast met alle lichtjes van de Turkse zustersteden aan de overkant van de grens. De zustersteden liggen soms zo dichtbij dat je bijna bij elkaar in de woonkamer kunt kijken.
Wat ook opvalt is de enorme armoede. Vooral in de dorpjes. Dit herken ik van Zuid Egypte maar hier lijkt het nog erger. Ook de vele zieke mensen, ik zag mensen in kleren een apotheek in Qamishlo binnen komen die ik nog nooit had gezien. Van leverziektes. Er is een gebrek aan goede medische voorzieningen en behandelingen. De rijkdom aan olie lijkt niet aan het gebied deel te vallen.
En overal hangen natuurlijk posters van Abdullah Öcalan. Sommigen westerse journalisten en analisten zeggen dat er wat banden zijn tussen het autonoom bestuur in noordoost Syrië, dat gedomineerd wordt door PYD, en de PKK. Maar de enorme hoeveelheid posters van Öcalan in het straatbeeld en op partijkantoren doet anders vermoeden. Ook op de TV-zenders van het bestuur is het Öcalan voor en na. Daarvoor hoef je bepaald geen Koerdisch te kunnen. Een van die zenders zendt overigens uit vanuit België: Ronahi TV. Volgens activisten zijn er de laatste tijd ook een aantal posters weggehaald uit het straatbeeld, op advies van de Amerikanen vermoeden ze.
We komen de eerste avond aan in Amouda, een hoofdzakelijke Koerdische stad. De kinderen van de familie zijn met huiswerk bezig, de oudste in het Arabisch de andere twee in het Koerdisch. “De PYD heeft het gehele curriculum van de een op de andere dag verandert van Arabisch naar Koerdisch, maar onze oudste heeft altijd onderwijs in het Arabisch gehad dus die kan het Koerdisch niet volgen. Bovendien, er is geen vervolgopleiding in het Koerdisch. We laten haar nu elke dag naar Qamishlo gaan, naar de Arabische school in regime gebied, want anders redt ze het niet op school en kan ze niet verder studeren. Voor de andere twee kinderen, jongens, hebben we niet het geld om het transport te betalen. We zijn ervoor dat er ook lessen in het Koerdisch zijn maar niet enkel in het Koerdisch, dat diploma wordt namelijk nergens ter wereld erkend.”
Wat opvalt is dat mensen in Rumailan, Amouda, in Qamishlo, Ra’s al-Ayn, Hasaka erg bereid zijn om hun kritiek over het huidige bestuur met mij te delen. Niet op straat, maar wel binnen de veilige muren van hun huis, of in dat van hun buren.
Rena Netjes is verbonden aan de Conflict Research Unit van Instituut Clingendael sinds juli 2019, als Associate Fellow. Haar werk focust op het bestuur van Noord Syrië.
Rena publiceert frequent over, en becommentarieert, de Arabische Wereld in Nederlandse en internationale media, waaronder Newsweek, AlJazeera Arabisch en de New York Times. Ze was correspondent voor Nederlandse BNR radio en Het Parool in Egypte en Libië van 2011 tot 2014.
Ze startte ook Rena Lingua (Taaltrainingen Arabisch en Hebreeuws) en doceert een aantal varianten van het Arabisch en Hebreeuws. Rena heeft een master’s diploma van de universiteit van Amsterdam.
LEES HIERONDER ANDERE ARTIKELS VAN RENA NETJES
Nederlandse journalist: “Mijn visie over YPG is veranderd na spreken met Syrische vluchtelingen”
“Koerden vormen tussen 7% à 10% van bevolking, nu bezitten ze 28% van Syrisch grondgebied”
$
