Wie denkt dat de geschiedenis van de Turken in de Lage Landen begint met de komst van de eerste gastarbeiders in de jaren 60 heeft het grondig mis. De Lage Landen hebben altijd al een warme band gehad met de Turkse staat en haar voorlopers. Een symbolisch voorbeeld hiervan is het dorp Turkeye aan de Nederlands-Belgische grens.
Een stukje Turkeye aan de Belgische grens
Turkeye is een gehucht aan de Nederlands-Belgische grens met zo’n 19 inwoners. Prins Maurits zou de oorspronkelijke naam van het gehucht veranderd hebben uit dankbaarheid voor de Ottomaanse steun tijdens de 80 jarige oorlog. De inwoners van het gehucht zijn vandaag nog altijd fier op de naam en het dorp houdt tot op heden betrekkingen met verschillende Turkse verenigingen in Nederland.
“Liever Turks dan paaps”
Een ander voorbeeld van de hechte betrekking tussen beide landen is de vaak gebruikte spreuk tijdens de 80 jarige oorlog: “Liever Turks dan paaps”. Met deze zin wou men de religieuze intolerantie van de Spaanse Habsburgers aankaarten. Tijdens de zeventiende eeuw onderdrukten verschillende katholieke heersers, zoals de Spaanse koning Filips II, hun protestantse inwoners. In tegenstelling tot koning Filips tolereerde de Ottomaanse Sultan verschillende religieuze strekkingen in zijn rijk. De zin betekende dus dat men liever onder Turkse heerschappij leefde dan onder een katholieke paus (paaps).
Diplomatische betrekkingen tijdens de zeventiende eeuw.
Erkenning Republiek der Verenigde Nederlanden
De Ottomaanse sultan was ook de eerste buitenlandse vorst die de Republiek der Verenigde Nederlanden erkende. Dit deed hij door in het jaar 1566 een brief naar de Republiek te sturen waarin hij zijn steun betuigde aan de opstandelingen. In 1612 werd Cornelius Haga de eerste Nederlandse ambassadeur in het Ottomaanse rijk. Opmerkelijk hierbij was dat de Ottomanen, in tegenstelling tot andere Europese landen, de Nederlandse republiek als een volwaardig onafhankelijk land beschouwde. Hierdoor werd Cornelius Haga de eerste erkende ambassadeur van de Republiek der Verenigde Nederlanden.
Tulpenmanie
In 1554 en 1558 reisde de Vlaming Ogier Gisleen van Busbeke als keizerlijk ambassadeur naar Istanboel. Later beschreef hij in zijn memoires hoe hij, tot zijn verbazing, een nieuwe bloem zag: de tulp. Naast deze beschrijving heeft hij kort voor zijn dood ook enkele tulpenzaden naar Nederland gestuurd. Enkele decennia later zou de tulpengekte uitbreken in Nederland. Hierbij werd hevig gespeculeerd op de prijs van tulpen waardoor in 1637 één zak tulpenbollen evenveel waard was als een Amsterdams herenhuis.
Lees ook: De eerste Tulp in Europa?
Een Jonge Turk in België
De eerste banden tussen België en Turkije ontstonden in 1838 bij de erkenning van de Belgische staat de Ottomanen. Hierdoor waren de Ottomanen één jaar eerder dan de Nederlanders met hun erkenning van België. Dat Turkije een grote rol heeft gespeeld in de geschiedenis van de Lage Landen kwam reeds uitvoerig aan bod. Wat minder geweten is, is dat dit wederzijds ook het geval was. In 1897 publiceerde Ahmed Riza, één van de leiders van de Jonge Turken, zijn oppositiekrant Mechveret te Brussel. De krant Mechveret diende als voornaamste spreekbuis van De Jonge Turken. Dit leidde tot een hevig politiek debat in de Belgische pers en de kamer.
De publicaties werden onder druk van de Ottomaanse regering door de Belgische staat verboden. Om dit te omzeilen beloofde de Brussels Liberale politcus, Georges Lorand, om de verantwoordelijkheid van Mechveret op zich te nemen. Hierdoor kwam één van de voornaamste spreekbuizen van de Jonge Turken in handen van een Belg.
Traditie van wederzijdse hulp
Het wordt soms gezegd dat men in tijden van crisis leert wie men als een vriend kan beschouwen. Verder hebben we gezien dat de banden tussen de Turkse staat en de Nederlanden al enkele eeuwen oud zijn. De Ottomanen hielpen de Nederlandse regering in haar grootste uur van nood en een Belgisch politicus oefende druk uit om één van de grondleggers van het moderne Turkije te beschermen.
De redactie van De Jonge Turken hoopt dan ook dat deze traditie van wederzijdse hulp zal blijven voortduren.
Bronnen:
Sag, A., De Turkse erkenning van de Nederlanden .
Van Campenhout, S., De Jonge Turken in België, 2003.
Omroep Zeeland, “Hoe komt Turkeye aan zijn naam?”, 2014.
https://www.government.nl/topics/international-relations/contents/turkey
http://resources.huygens.knaw.nl/retroboeken/nnbw/#source=10&page=165&accessor=accessor_index
http://www.mfa.gov.tr/relations-between-turkey-and-belgium.en.mfa
