Foto: Moataz Matar

Voor het Saoedisch Consulaat in oktober kwam ik er een aantal tegen, Arabische dissidenten die naar Istanbul zijn gevlucht. Een van de bekendste is Ayman Nour, de liberale oud uitdager van Mubarak, oud politiek gevangene. Uiteindelijk vluchtte hij in de zomer van 2013, na de staatsgreep van Sisi, naar Libanon, waar het hoofd van de geheime dienst hem adviseerde dat hij beter Libanon kon verlaten.

Foto: Ayman Nour

Nour staat nu aan het hoofd van de TV zender El-Sharq, een van de vele Arabische oppositiezenders die vanuit Istanbul uitzendt. Zenders van allerlei pluimage, van (dichtbij de) moslim broeders tot liberaal. De liberale zender El-Sharq is de grootste. De dagelijkse nieuwsshow ‘Met Moataz’ van Moataz Matar is zelfs de meest bekeken nieuwshow in zijn soort van de gehele Arabische Wereld: hij haalt met 1,4 miljard views (zie onderstaande foto) op zijn facebook pagina in een jaar meer dan presentatoren van soortgelijke shows uitgezonden vanuit Cairo of door Al-Jazeera.

Hoe populair Matar is merkten we toen hij geen half uur had voor een interview op locatie en toen voorstelde of we meegingen uit dineren. “Ik neem jullie mee naar een restaurant met het beste eten, zo lekker heb je nog nooit gegeten”, vertelt hij ons. Op het Taksim-plein zie ik dat hij uitgerekend afslaat naar mijn favoriete restaurant: het Jemenitische. In het restaurant komen continu mensen die hem herkennen vragen of ze met hem op de foto mogen, Jemenieten, Syriërs, Marokkanen. Ook een Koeweiti man, die niet op de foto durft vanwege de regering thuis, maar hem wel komt bedanken voor zijn werk. Ook van op straat herkennen mensen hem door de ramen heen en wenken of ze op de foto mogen. Opvallend hartelijk staat hij iedereen te woord. “Wij zijn jaloers op jullie” zeggen Syrische jongeren tegen ons.

Jamal Khashoggi

Matar sprak ook bij het Saoedisch Consulaat een week na de verdwijning van Khashoggi: Waar is Jamal Khashoggi? Khashoggi’s laatste tv interview was in ‘ Met Moataz’ afgelopen zomer in Istanbul. Matar betaalt een hoge prijs voor het spreken van truth to power, zijn jongere broer Moaz verdween een jaar geleden in Egypte en dook later weer op in detentie en zit nog steeds vast. Eerder werden vier andere familie leden van hem opgepakt waaronder zijn vader. Ze werden vrijgelaten, zijn vader overleed kort daarna. En net als Jamal Khashoggi een paar maanden eerder krijgen ze bedreigingen van Egyptische tv show hosts, zelfs een oproep aan Egyptenaren in Istanbul om hen te vermoorden.

Mukammeleen

De Egyptische zender Mukammeleen, die dichtbij de moslim broeders staat, zond tal van leaks uit het kantoor van de Egyptische president Sisi uit, en uit een daarvan blijkt hoe de talkshow hosts in Cairo worden geïnstrueerd door de militaire geheime dienst van Sisi. Overigens, de belangrijkste talkshow host op Mekammileen is de liberaal Mohamad Nassar, die net als bovengenoemde Nour en Matar bedreigingen uit Caïro ontving. Ook onderzoeksjournalist en Sinai specialist Mohannad Sabry vluchtte naar Istanbul, en de acteur Ahmad Hassan bekend van zijn rol in The Square. Sabry, die internationaal op conferenties spreekt vroeg afgelopen zomer politiekasiel aan in een EU land.

De Syrische oppositie

Jonge activisten, een jonge Reuters journaliste, met levenslang of doodstraf, ik kom ze tegen in Istanbul. En natuurlijk zit het grootste deel van de Syrische oppositie hier zoals de journalist Ahmed Kamel en de leden van de Syrische Coalitie, het grootste blok van de Syrische oppositie. in Istanbul alleen al meer dan een half miljoen Syriërs. De zetel van de Syrische politieke oppositie zit ook hier in Istanbul: het kantoor van De Coalitie. De Coalitie heeft 92 leden, soennieten, sjiieten, koerden en christenen, mannen en vrouwen. In Nederlandse media eigenlijk vrijwel als niet geheel onbekend. Vanuit Istanbul zenden ook een aantal Syrische oppositiezenders uit zoals Orient TV en Syrie TV. Ook Jemen is vertegenwoordigd met meerdere tv stations waaronder Belqees TV. De bekendste dissidente is de nobelprijswinnares Tawakkol Karman, en zij staat aan het hoofd van Belqees. Verder zijn er Irakese en Libische zenders.

Na de moord op Khashoggi sprak ik ook met Saoedische dissidenten,die waren overigens te bang om geïnterviewd te worden. Een Emirati dissident durfde dat wel: Jasem al-Shamesi. Hij had een top job bij de regering in de Emiraten, kaartte fouten in het beleid aan en moest daarop vluchten. Hij vluchtte eerst naar Egypte, overleefde daar drie kidnappogingen en vluchtte met zijn gezin via mensensmokkelaars naar Soedan en vandaar uit naar Istanbul. Al-Shamsi spreekt regelmatig op Arabische zenders, zoals Al-Araby TV die vanuit Londen uitzendt. Khashoggi wilde een Saoedi TV-zender waar vrijuit kon worden gesproken, maar daar is het nooit van gekomen.

Rena Netjes (Midden-Oostendeskundige)

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR