Een kleine kruidenierswinkel in een kleine stad in het bergachtige oosten van Turkije is meteen een succes geworden en is nu op weg om een nationale keten te worden. De winkel, die vorig jaar werd geopend in Ovacik in de provincie Tunceli, werd zo overweldigd door de vraag uit het hele land dat er dit jaar vier andere winkels werden geopend in de drie grootste steden van Turkije.
Het verhaal van Ovaciks lokaal geproduceerde en natuurlijke voedingsmiddelen gaat over meer dan gezonde voeding: Het gaat ook over politiek.
Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2014 hebben de bewoners van Ovacik, inclusief de omliggende dorpen zo’n 8.500 inwoners, Fatih Mehmet Macoglu verkozen als burgemeester. Zo werd hij het eerste en enige lid van de Turkse communistische partij die een lokaal bestuur leidt. In lijn met de partijideologie richtte Macoglu zich op de ontwikkeling van coöperatieve landbouw. Hij begon met biologische landbouw op 65 hectare overheidsgrond met het oog op de productie van natuurlijke producten zonder tussenpersonen en met een lage winstmarge.
Al snel verkocht de coöperatie van de stad sperziebonen, kikkererwten en aardappelen die op natuurlijke wijze en zonder enige chemische behandeling werden geteeld, evenals honing die werd geproduceerd door bijen die zich voeden met de bergflora van het gebied. Na verloop van tijd is het bedrijf begonnen met de onlineverkoop en heeft het zich tot het hele land uitgebreid. De vraag naar de producten was zo groot dat de lokale overheid besloot om uit te breiden naar andere provincies. Eerder dit jaar opende het bedrijf twee winkels in Istanbul en onlangs nog twee winkels in Ankara en Izmir. Nu worden voorbereidingen getroffen voor de winkels in Adana, Mersin en Bursa.
In een interview met Al-Monitor noemde Macoglu drie belangrijke redenen voor de populariteit van de producten van Ovacik. “De eerste reden is het verlangen dat de gemigreerde mensen uit de regio koesteren voor de producten van hun geboortestreek,” zei hij. “Ten tweede zijn mensen bereid om onze gemeente te steunen omdat we meer dan 200 universiteitsstudenten een beurs verstrekken uit de inkomsten die we verdienen. Door onze producten te kopen, tonen ze solidariteit. De derde reden is de vraag naar gezond en veilig voedsel.”
Men zou nog een vierde reden kunnen bedenken: de revolutionaire nostalgie onder veteranen van de ooit formidabele linkse beweging van Turkije. In aanloop naar de opening van de winkel in Ankar op 20 oktober hebben linkse veteranen in de hoofdstad het evenement actief gepromoot op sociale media. Als gevolg daarvan kwam een grote menigte af naar het evenement. De winkelschappen werden op de eerste dag leeggekocht.
In een blijk van solidariteit met andere landbouwcoöperaties biedt de winkel van Ovacik in Ankara ook voedingsmiddelen uit andere regio’s aan, waaronder thee, rijst, bulgur, kaas, noedels, jam en melasse.
Beurs voor studenten
Het aantal studenten dat een beurs ontvangt uit de inkomsten is dit jaar gestegen van 78 in 2017 tot meer dan 200 dit jaar. De provincie Tunceli staat bekend om het belang dat haar bevolking hecht aan onderwijs. In 2016 stond Tunceli op de eerste plaats van de 81 provincies van het land op de onderwijsindex van het Turkse Instituut voor Statistiek, die gebaseerd is op indicatoren zoals het aantal afgestudeerden en het succes van studenten in gestandaardiseerde examens.
Macoglu benadrukte dat de producten van de coöperatie volledig natuurlijk zijn. “Zaden, grond, water en zon – er is niets anders,” zei hij tegen Al-Monitor.
De burgemeester legde uit: “Alle producten worden geanalyseerd in ons laboratorium. Ze voldoen aan de wereldnormen voor natuurlijke producten. In feite staat de wereldstandaard voor honing 6% additieven zoals lactose, fructose en glucose toe. In onze honing is dat 0%. De bijen verzamelen stuifmeel van 217 verschillende planten.”
Tijdens een recent bezoek aan de winkel in Ankara vroeg Al-Monitor aan klanten waarom ze voor de winkel kozen. Het meest gehoorde antwoord was dat ze vertrouwen hadden in de gezonde kwaliteit van de voedingsmiddelen.
Communisten afbeelden als goddeloze mensen
Voor sommigen was er ook een politieke boodschap. “Degenen die communisten hebben willen afbeelden als goddeloze mensen zonder waarden moeten hier komen winkelen en zien wat voor een sterke bedrijfsethiek ze hebben. De producten zijn onvervalst en de prijzen zijn niet opgeblazen,” zei winkelaar Fahrettin Fettahoglu.
Naast de beurzen voor studenten wordt een deel van de opbrengsten gebruikt voor brandstof- en zaadsteun aan landbouwers en bijstand voor de armste mensen, aldus Macoglu.
De producten van Ovacik zijn nu ook over de grenzen heen bekend. Eind oktober kondigde Macoglu de eerste ” introductieleveringen” van ongeveer zeven ton bonen en honing naar Groot-Brittannië en de Verenigde Staten aan. “Onze export zal toenemen. Er is vraag vanuit veel Europese landen, waaronder Duitsland en Frankrijk,” zei hij.
Uniek profiel in de Turkse politiek
Macoglu vormt een uniek profiel in de Turkse politiek. Hij heeft geen dienstwagen, neemt een salaris dat lager ligt dan dat van zijn werknemers en neemt persoonlijk deel aan de oogst van de gewassen.
De burgemeester, die de verkiezingen van 2014 in Ovacik won met 36,1% van de stemmen, heeft een ambitieuzer doel gesteld voor de komende gemeentelijke verkiezingen. Hij tweette op 11 november dat hij zal meedingen voor de burgemeesterssjerp van de stad Tunceli, de provinciale hoofdstad, tijdens de komende verkiezingen in maart.
Het succes van de coöperatie van Ovacik komt tijdens een stijgende inflatie in Turkije die door snel stijgende voedselprijzen wordt gekenmerkt. Onder andere grote terugvallen in de landbouwsector van het land zijn verantwoordelijke factoren. De prijzen van sommige elementaire voedingswaren zijn met meer dan 100% gestegen in het afgelopen jaar. Volgens Ankara zijn de tussenpersonen verantwoordelijk en onderzoekt men mogelijkheden voor een directe werking tussen boeren en de markt. Het model van Ocayik kan als een inspiratiebron dienen.
