Het grondwetsvoorstel van 18 artikels dat pleit voor de verandering van verschillende grondwettelijke veranderingen is goedgekeurd door de parlementaire commissie. Onder andere wordt er een nieuw presidentieel systeem ingevoerd, de verlaging van de leeftijd van 25 naar 18 jaar om verkiesbaar te zijn en een verhoging van het aantal parlementsleden van 550 naar 600.
Het grondwetsvoorstel telde oorspronkelijk 21 artikels en werd ingekort in de vergadering. Het voorstel zal gestemd worden in de tweede week van januari, er zal in twee rondes gestemd worden. In de eerste ronde wordt er artikelsgewijs gestemd en in de tweede zal over het geheel een stemming vallen.
Ondanks dat de AK-partij de meerderheid heeft in het parlement, heeft zij niet genoeg parlementsleden om het voorstel tot een referendum te brengen. De MHP heeft haar akkoord gegeven en door deze samenwerking zal het zeer waarschijnlijk zijn dat de AK-partij tegen de volgende lente een referendum mag organiseren.
Artikel 1
Bestaande: De rechterlijke macht bestaat uit onafhankelijke rechtbanken in naam van de Turkse natie.
Nieuwe: De rechterlijke macht bestaat uit onpartijdige en onafhankelijke rechtbanken in naam van de Turkse natie.
Uitleg: De onafhankelijkheid en de onpartijdigheid wordt ingeschreven in de grondwet, voor een betere bescherming van de burger.
Artikel 2
Bestaande: In het Turkse Parlement zetelen er 550 leden die verkozen worden door verkiezingen.
Nieuwe: In het Turkse Parlement zetelen er 600 leden die verkozen worden door verkiezingen.
Artikel 3
Bestaande: Dit artikel lijst de criteria om verkiesbaar te zijn als parlementslid. Zo is er de leeftijd van 25 jaar, vrij zijn van een strafblad, graad van academische opleidingen, verplichting tot militaire dienstplicht, enzovoort…
Nieuwe: De leeftijd zal verlaagd worden van 25 naar 18 jaar en de criteria die verband houden met de militaire dienstplicht worden veranderd naar “zij die in relatie zijn met de militaire dienst”.
Artikel 4
Bestaande: De algemene verkiezingen voor de parlementsleden vinden om de 4 jaar plaats.
Nieuwe: De verkiezingen voor het parlement als voor de president zullen op dezelfde dag samenvallen. Ze zullen om de 5 jaar plaatsvinden. Indien er geen meerderheid is voor de verkiezing van de president, zal er een tweede ronde plaatsvinden.
Artikel 5
Bestaande: De autoriteit en verantwoordelijkheden van het parlement staan opgelijst in dit artikel, met inbegrip het controleren van het kabinet (het orgaan van de uitvoerende macht dat instaat voor het maken van beslissingen, in België en Nederland is het vergelijkbaar met het kabinet van ministers en staatssecretarissen). De controle op de macht om bijzondere wetten uit te vaardigen en het controleren van budgetgerelateerde wetten.
Nieuwe: De macht van het parlement om de uitvoerende macht te controleren en om als enige de macht van bijzondere wetten toe te kennen wordt afgeschaft.
Artikel 6
Bestaande: Het geviseerde artikel geeft het parlement de macht om controle uit te oefenen door vragen te stellen, parlementaire onderzoeken in te stellen, moties van ver/wantrouwen uit te vaardigen en parlementaire inspectie.
Nieuwe: Het parlement kan onderzoek instellen naar specifieke onderwerpen en kan algemene debatten houden. Het staat ook toe om parlementsleden geschreven vragen op te stellen. Het verbiedt echter de leden van de uitvoerende macht om deel uit te maken van parlementaire onderzoekscommissies.
Uitleg: Moties van wantrouwen zullen verdwijnen. Algemene debatten en media onderzoeken, zullen plaatsvinden zonder leden van de uitvoerende macht.
Artikel 7
Bestaande: De president zal verkozen worden door het parlement of door de Turkse burgers die met hun kwalificaties vallen onder de verkiesbaarheid van parlementsleden. Het ambt van president duurt 5 jaar. Een persoon kan enkel dit ambt tweemaal bekleden. De president kan voorgedragen worden bij schriftelijk voorstel van minstens 20 parlementsleden. Partijen die een bepaald percentage overstijgen bij de verkiezingen kunnen zelf een kandidaat voorstellen. Wanneer de president verkozen wordt door het parlement, stopt hij lid te zijn van zijn partij en verliest hij zijn mandaat als lid van het parlement.
Nieuwe: De president wordt direct verkozen door de burgers, die de leeftijd van 40 jaar hebben bereikt, een diploma hoger onderwijs hebben of door diegenen die het recht hebben om verkozen te worden als lid van het parlement en in Turkije geboren zijn. Het ambtstermijn van de president duurt 5 jaar. Hij kan enkel twee termijnen vervullen. Tenminste 1 miljoen stemmers of politieke partijen die tenminste 5 procent hebben gekregen van de stemmen kunnen een kandidaat voordragen.
Uitleg: De voorwaarden om een kandidaat naar voren te brengen voor het ambt van president wordt vergemakkelijkt. De relatie tussen de president en zijn partij wordt niet meer afgeschaft. De voorwaarde dat de president de Turkse nationaliteit moet hebben, wordt toegevoegd aan het kandidaatschap.
Artikel 8
Bestaande: De eerste minister is het hoofd van de uitvoerende macht, kiest ministers en legt deze voor goedkeuring over aan de president.
Nieuwe: De president kiest de vicepresident en ministers en kan hun uit het ambt ontzetten. Bovendien, kan hij een openingsspeech houden in het parlement, indien hij dat noodzakelijk acht. Hij kan rapporten uitbrengen (in het parlement) over de interne en externe politiek, wetten voorstellen en deze terugzenden naar het parlement ter inspectie.
Uitleg: Door de afschaffing van de ministerraad, wordt de president het hoofd van de uitvoerende macht en de staat zelf. De president heeft nu ook de macht om ministers aan te stellen en te ontslagen.
Artikel 9
Bestaande: De rechterlijke macht, waaronder het constitutionele hof, kan niet optreden tegen beslissingen die persoonlijk voorgeschreven zijn door de president. De president is onschendbaar, hij kan enkel vervolgd worden voor landverraad en kan enkel schuldig bevonden worden door een 3/4 meerderheid (van het parlement).
Nieuwe: Het parlement zal beraadslagen over beslissingen en zij kan beslissen om de vervolging te openen voor eender welke misdaad door geheime stemming of een 3/5 meerderheid.
Uitleg: De president is niet langer onschendbaar, hij kan verantwoordelijk gehouden worden voor daden die deel uitmaken van zijn ambt. Het parlement zal beslissen over de vervolging en hij zal verschijnen voor het Hoogste Strafgerechtshof.
Artikel 10
Bestaande: De voorzitter van het parlement zal de rol van de president overnemen en zal zijn bevoegdheden uitvoeren gedurende de tijden dat de president (tijdelijk) niet bij machte is om deze uit te voeren, door ziekte, bezoek aan het buitenland, bij overlijden, terugtrekking of eender andere redenen.
Nieuwe: De presidentiële en parlementaire verkiezingen vallen samen op dezelfde dag om de 5 jaar.
Uitleg: Moest de president zijn ambt niet meer kunnen uitoefenen, worden er verkiezingen georganiseerd binnen de 45 dagen. In dat geval zal de voorzitter van het parlement zijn plaats innemen. In de andere gevallen zal de vicepresident zijn plaats innemen.
Artikel 11:
Bestaande: Verkiezingen voor het parlement worden om de 4 jaar gehouden, voor het presidentschap is dat om de 5 jaar.
Nieuwe: De president kan de noodtoestand uitroepen in een gedeelte of over het hele territorium; niet langer dan 6 maanden na een oorlogsverklaring, een opstand van gewelddadige aard tegen het thuisland of de Republiek, een verspreiding van gewelddaden die de interne en externe samenhang van het land dreigen, het opkomen van bewegingen die de constitutionele orde of fundamentele rechten en vrijheiden bedreigen, serieuze aantastingen en verstoringen van de openbare orde, in het geval van natuurrampen, gevaarlijke epidemieën of ernstige economische depressies.
Uitleg: Dit voorstel regelt nieuwe verkiezingen in het geval er een crisis zou opduiken. Door het organiseren van een verkiezing in zulke gevallen kan er een nieuwe president en parlement verkozen worden die beter het land kunnen besturen.
Artikel 12
Bestaande: In het geval en natuurrampen, gevaarlijke epidemieën, ernstige economische depressies, kan de ministerraad na bijeenroeping door de president, de noodtoestand uitroepen, binnen zes maanden, over het gehele of een deel van het grondgebied.
Nieuwe: In de gevallen waar de president in de onmogelijkheid verkeert om zijn ambt uit te oefenen, zal de vicepresident de taak hiervan op zich nemen.
Uitleg: De macht om de noodtoestand uit te roepen wordt overgeheveld aan de president, gezien zijn nieuwe rol als hoofd van de uitvoerende macht. Het recht om de staat van beleg (een toestand waar de nationale krijgswetten toepassing krijgen) wordt afgeschaft.
Artikel 13
Bestaande: Het instellen van rechtbanken, hun bevoegdheden, machten en procedures worden bij wet geregeld.
Nieuwe: Het instellen van rechtbanken, hun bevoegdheden, machten en procedures worden bij wet geregeld. Militaire rechtbanken kunnen niet ingesteld worden onafhankelijk van tuchtrechtbanken. Ze kunnen echter wel ingesteld worden wanneer soldaten of officieren oorlogsmisdaden begaan.
Uitleg: Het voorstel voorkomt dat militaire rechtbanken worden opgesteld zonder dat een soldaat of officier een oorlogsmisdaad begaat.
Artikel 14
Bestaande: Een grondwettelijke regeling over de Hoge Raad van Rechters en openbare aanklagers. De Raad bestaat uit 22 leden en 12 vervangende leden. Ze bestaat uit 3 kamers. De leden worden zelf verkozen door rechters en openbare aanklagers. De ondersecretaris van de minster van Justitie is automatisch lid van de Raad.
Nieuwe: De Raad zal een nieuwe naam krijgen, met name, de Raad van Rechters en openbare aanklagers. De Raad zal enkel 12 leden bevatten. De kamers zullen verlaagd worden naar 2, in plaats van 3. De president zal 5 leden kunnen voordragen en 6 leden zullen door het parlement gekozen worden. Het laatste lid zal automatisch de minister van Justitie worden, de ondersecretaris zal niet meer zetelen in de Raad als lid.
Artikel 15
Bestaande: De ministerraad maakt een rapport over zaken die betrekking hebben op de begrotingswetten en legt dat rapport voor aan het parlement.
Nieuwe: De grondwet zal aangepast worden aan het presidentieel systeem. De president zal nu de rapporten voorbereiden over de begroting. De begroting moet goedgekeurd worden door het parlement.
Uitleg: De bedoeling is om het slecht functioneren van de ministerraad te counteren.
Artikel 16
Bestaande: Het parlement heeft het recht om de uitvoerende macht te controleren. Het parlement kan toestemming verlenen aan de ministerraad om bijzondere wetten uit te vaardigen. De ministerraad kan wetten voorleggen. De ministerraad kan enkel bijzondere wetten uitvaardigen in tijden van noodtoestand of in staat van beleg.
Nieuwe: Het recht van het parlement om controle uit te oefenen wordt afgeschaft. Het parlement kan niet de toestemming verlenen aan de ministerraad om bijzondere wetten uit te vaardigen. De ministerraad is niet bevoegd om in tijden van staat van beleg of noodtoestand bijzondere wetten uit te vaardigen.
Artikel 17
Bestaande: Toevoegingen gemaakt op de bestaande wet No. 2709
Nieuwe: De volgende algemene verkiezingen zullen gehouden worden op 3 november 2019. Rechters en openbare aanklagers zullen verkozen worden 30 dagen nadat de wet goedgekeurd is. Militaire rechtbanken worden afgeschaft door de nieuwe wet.
Uitleg: Dit is een tijdelijk artikel dat nodig is om het nieuwe systeem in te stellen.
Artikel 18
Bestaande: —
Nieuwe: Dit artikel zal een tabel bevatten met beoogde termijnen ter uitvoering van voorgaande artikels (om de overgang mogelijk te maken in de tijd).
Uitleg: Dit artikel zal bepalen wanneer de gewijzigde wetten in werking treden. Sommige wetten zullen in werking treden met de algemene verkiezingen en de presidentiële. Andere zullen later intreden.
Sabah
