In onder andere mediterrane landen zoals Turkije en Griekenland is het blauwe oog, ook wel de nazar, hét symbool om onheil af te wenden.

Het blauwe oog moet vermeden worden, volgens het Turkse Presidium voor Religieuze Zaken (Diyanet). Dat vindt journalist en historicus Lotfi El Hamidi spijtig.

Foutief wordt de nazar ook wel ‘het boze oog’ genoemd, wat dus onjuist is: het oog moet het effect van andermans boze ogen juist ontzenuwen.

Maar in een onttoverde wereld is er steeds minder ruimte voor mystiek, ook binnen islamitische gemeenschappen, waar de strikte interpretatie van de islam al enige tijd de boventoon voert en in toenemende mate volksverhalen en bijgeloof in een kwaad daglicht plaatst.

Diyanet: Turkse boze oog ‘Nazar’ strijdig met islamitisch geloof

Zo stelde Diyanet, de Turkse autoriteit voor religieuze zaken, een paar weken geleden dat de nazar als talisman onverenigbaar is met de islam.

Als de gelovige zich zo nodig wil beschermen tegen het boze oog, aldus de religieuze autoriteit in een recente fatwa, dan kan die beter koranische verzen reciteren in plaats van bescherming zoeken bij heidense attributen.

Verboden? 

“Het is nog niet officieel een verbod, maar een advies,” vertelt El Hamidi. “Hiermee roepen ze het gelovige deel op om er afstand van te nemen.”

El Hamidi geeft aan het een merkwaardig statement te vinden: “Het blauwe oog wordt in Turkije al niet heel serieus genomen. Ik denk dat er maar weinig mensen zijn die daar in geloven, maar het valt als symbool wel op en bepaalde instanties vinden dat blijkbaar een probleem.”

Het is een opmerkelijk statement over een weliswaar wijdverbreid maar in het algemeen niet zo serieus genomen symbool. In het sterk geseculariseerde Turkije was de nazar al geëvolueerd tot een element in decoratieve sieraden en souvenirs.

Je ziet hem van sleutelhangers tot asbakken en inmiddels heeft hij een officiële emoji. Afgelopen zomer werd koning Willem-Alexander tijdens zijn vakantie in Griekenland nog gespot met een opvallende zwembroek vol blauwe nazars.

De vraag is of het besluit van de religieuze autoriteiten in Turkije niet juist voor een tegengesteld effect zal zorgen – en mensen dit zullen zien als een aanval op een eeuwenoud, cultureel erfgoed.

Met het verbannen van de nazar kan die zich zomaar ontwikkelen tot een heuse geuzenpenning.

Bron: Nederlandse media

GERELATEERDE ARTIKELENMEER VAN DEZE AUTEUR