Den Haagse denktank: ‘Wij hebben de Turken onderschat’

Het leek velen een kansloze missie, toen Turkije in januari intervenieerde in Libië ten gunste van de door de Verenigde Naties erkende regering van premier Fayez al-Serraj.

Die zat zwaar in de verdrukking. Maar met Turkse hulp wist hij de troepen van zijn rivaal, generaal Khalifa Haftar, flink terug te drijven.

Toch betekent dit niet het einde van de oorlog, die al sinds de val van het bewind van kolonel Gaddafi in 2011 woedt. „Haftar heeft een aantal pijnlijke nederlagen geleden”, zegt Jalel Harchaoui, een Libië-expert die aan de denktank Clingendael in Den Haag is verbonden, telefonisch.

„Maar het is niet zo dat hij nu kan worden afgeschreven. Hoewel de Russische strijders van de Wagner Groep zich hebben teruggetrokken uit het westen van Libië, staan zijn Libische en Soedanese troepen nog bij Tripoli en hij beheerst het oosten en zuiden.”

Hoe komt het dat die Turkse interventie zo succesvol is geweest?

„De Turken zijn militair gezien heel competent. Ze zetten goed getrainde Syrische strijders [huurlingen die eerder tegen het Syrische regime vochten] in Libië in met een degelijke bewapening, waaronder effectieve drones. Sinds maart blijkt dat hun strategie werkt. Europeanen en Arabieren hebben de Turken onderschat.”

Laten Haftars buitenlandse bondgenoten hem nu in de steek?

„De Russen en Egyptenaren zijn al langer niet te spreken over Haftar. Ze waren tegen zijn idee Tripoli vorig jaar aan te vallen. Egypte ziet liever dat hij zich tot Oost-Libië beperkt en het ergert de Russen dat Haftar zich niet gewilliger gedraagt jegens zijn sponsor in Moskou. De Russen laten hun operaties in Libië overigens betalen door de Verenigde Arabische Emiraten. Die blijven achter Haftar staan, om ideologische redenen. Dat zou kunnen veranderen als de Verenigde Staten druk op de Emiraten uitoefenen maar daarvoor zien we nog geen aanwijzingen.”

Maar de Russen hebben nu wel acht gevechtsvliegtuigen gestuurd?

„Ja, dat is belangrijk. Zo raakt de Russische staat erbij betrokken, dat gaat verder dan het sturen van leden van de Wagner Groep. Maar het zijn de Emiraten die alles betalen en zij namen het initiatief hiertoe. Vermoedelijk denken de Russen zo meer macht te krijgen in Libië. Het is ook een duidelijk signaal aan de Turken: ga niet te ver buiten Tripoli.”

Is ook van belang dat Haftar in Libië zelf aan steun verliest?

„Haftar heeft het aan de stok met Aguilah Saleh [voorzitter van het Huis van Afgevaardigden in de oostelijke stad Tobroek], die een eigen plan voor de toekomst heeft gelanceerd. De Russen en de Egyptenaren wilden dat ze met elkaar zouden gaan praten maar dat leidde tot niets. Haftar heeft er, net als kolonel Gaddafi vroeger, voor gezorgd dat er geen duidelijke opvolger klaar staat. Hij is ook de man met de connecties in het buitenland en kan niet zomaar opzij worden geschoven. De realiteit is echter dat de binnenlandse factor er niet zo toe doet in Libië. Buitenlandse mogendheden hebben enorme invloed. Bij alles wat er speelt, valt op de achtergrond een buitenlandse stem te beluisteren.”

En kan Europa nog verschil maken?

„Voor Europa is het te laat. Zij hebben de aansluiting gemist. Ze hebben toch al een reputatie van niets doen bij de mensen in het Midden-Oosten en Azië. De Europeanen blijven steeds volkomen inactief en passief.

Dreigt er een botsing tussen Turkije en Rusland in Libië?

„Turkije en Rusland willen geen herhaling van wat er in het Syrische Idlib gebeurde, toen Turkse militairen werden gedood door Russen. Ze overleggen met elkaar over Libië. Het is zelfs denkbaar dat ze na verloop van tijd een bestand sluiten.”

Bron: nrc.nl