De Turkse diaspora ziet Erdogan als ‘genezer’ van frustraties

Veel Turken die in Europa wonen en uit een sociaaleconomisch milieu komen, zien Erdogan als een vaderfiguur die “hun frustraties geneest” en een “uitdaging vormt voor Europese leiders,” zegt de prominente academicus Ayhan Kaya.

Rechts-populistische partijen gebruiken de angst voor vluchtelingen en de islam voor hun eigen doeleinden. We hebben aanhangers van Rechts-populistische partijen geïnterviewd in zes verschillende landen. Hier zagen we dat ze eigenlijk niet al te vijandig staan tegenover vluchtelingen. Zij zijn eerder vijandig tegenover reguliere migranten.

Een 59-jarige Rotterdammer uit de arbeidersklasse zei het volgende: “Ik begrijp die Turkse jongeren niet echt. Ze zijn te luidruchtig. Hun ouders en grootouders waren Nederland dankbaar. Ze waren rustig en respecteerden ons, maar deze jongeren respecteren ons niet.

Zij gaven dit voorbeeld als een indicatie van het gebrek aan integratie van Turkse jongeren, maar in feite toont het voorbeeld de realiteit van integratie aan. Ze hebben geleerd over hun zoektocht naar rechten en zijn mondig geworden. De toegenomen zichtbaarheid van moslims in de openbare ruimte is zeker ook verontrustend geworden voor sommige groeperingen in Europa.

Als een migrant van Turkse afkomst Erdogan bekritiseert, wordt hij of zij beschouwd als een goed geïntegreerde burger, maar als hij of zij hem prijst, is dat niet het geval. Erkent u zo’n discriminerende aanpak?

Dit begon allemaal met discussies over Erdogan die verschillende Europese steden bezocht. Dit is iets waar we naar moeten kijken vanuit het oogpunt van de diaspora-politiek van de Turkse staat. De staat heeft lang geprobeerd om sommige contactgemeenschappen te vinden om haar eigen belangen na te streven. Niet alleen tijdens de heerschappij van de Partij van Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AKP) maar ook onder vorige regimes.

Vroeger werd het gezien als de taak van de generaals om seculiere Kemalistische perspectieven te verspreiden. Vandaag verspreidt de AKP eerder een Ottomaans islamitisch perspectief. Dit perspectief is aantrekkelijk voor sommige groepen in de diaspora, vooral voor groepen die de schadelijke effecten van globalisering voelen en zich verwaarloosd voelen. Deze waren altijd op zoek naar een persoonlijkheid die hen kon redden van vernedering.

In ons onderzoek dat we hebben gevoerd in verschillende Europese landen, hebben we gezien wat Erdogan voor veel burgers van Turkse afkomst betekent. Hij wordt gezien als de persoon die de oorzaken van hun problemen kan genezen. Velen zien ook een sterke persoonlijkheid die Europese leiders kan uitdagen. Deze sterke vaderfiguur is aantrekkelijk voor mensen met een eerder conservatieve religieuze achtergrond, en vooral voor mensen met een kansarme sociaaleconomische achtergrond. Dit zijn voornamelijk mensen die bijvoorbeeld geen Duits staatsburgerschap hebben en ook tot de verliezers van het neoliberalisme en de globalisering behoren.

In welke mate is er sprake van radicalisering onder jongeren van Turkse komaf?

We zien niet echt veel radicalisering onder jongeren van Turkse afkomst in termen van jihadisme. We zien dit meer onder de leden van de Noord-Afrikaanse diaspora. Ik denk dat het Ottomaanse verleden een van de redenen is. De Ottomanen zijn nooit gekoloniseerd geweest, waardoor ze zich anders kunnen identificeren dan Noord-Afrikanen.

Hurriyet