Laatst zag ik een reportage op Canvas, de meer cultuur- en wetenschapsgerichte zender van de Vlaamse Radio en Televisie (VRT). Het ging over vrouwelijke PKK-strijders, hun visie en levenswijze. De VRT was eenzijdig in haar berichtgeving en dreigt, als ze geen extra reportage lanceert die kritischer naar de PKK kijkt, te vervallen in goedkope propaganda.
BEKIJK HIERONDER EEN FRAGMENT VAN DE REPORTAGE
Gezien als een extreemlinkse terreurorganisatie
Om even wat achtergrond te geven: de Koerdische Arbeidersbeweging (PKK) is een groepering die een erg complexe positie inneemt in de geopolitieke wereld. De PKK werd oorspronkelijk opgericht om een Koerdische onafhankelijke staat te creëren vanuit een ongenoegen omtrent hun levenssituatie in Turkije. Tegenwoordig streven ze naar eigen zeggen naar gelijke rechten voor Turken en Koerden, alsook naar meer Koerdische autonomie. Ze worden internationaal (door onder meer de NATO, VS en EU) gezien als een extreemlinkse terreurorganisatie door hun gewelddadige en separatistische houding ten opzichte van de Turkse Staat in de laatste decennia.
Desondanks hebben wereldgrootmachten samengewerkt met hen om een andere terreurgroep te bestrijden, Daesh (IS). Daarnaast heeft de PKK ook zusterbewegingen, zoals de Syrische YPG en PYD. Hiermee werken staten (denk aan de VS) die de PKK veroordelen, dan toch mee samen in verband met de complexe (militaire) aangelegenheden in het Midden-Oosten. Hiertoe behoort eveneens het bestrijden van die andere terreurgroep, IS.
De Koerden staan niet gelijk aan PKK
Tot daar een klein stukje algemene context. Ik wil me hierbij ook verwijderd houden van specifieke oordelen of concrete analyses omtrent de Turks-Koerdische kwestie. De Koerden als bevolkingsgroep staan ook niet gelijk aan de PKK, en dit wil ik expliciet benadrukken. De focus ligt enkel op de PKK en de beeldvorming vanuit de VRT omtrent de groepering. De essentie van het betoog is om een complexe groepering met een complex en conflictrijk verleden, ook als dusdanig in beeld te brengen omdat men anders niet voldoet aan de kritisch-journalistieke en democratisch-pluralistische waarden die we hoog in het vaandel dienen te dragen.
In de reportage van de VRT werd er getoond hoe Koerdische vrouwen van de PKK leven, wat hun wereldbeeld voor een deel is en waarom ze voor de PKK vechten. Er wordt ook uitgebreid getoond wat ze te verduren hebben gekregen en welke slachtoffers er zijn gevallen bij de families van de leden of sympathisanten van de PKK.
Hiermee heb ik an sich weinig problemen. Elke mening en levenswijze, hoe extreem ook, mag mijns inziens aan bod komen. De (heel grote) voetnoot hierbij is echter dat elke mening, levenswijze en -visie ook een duidelijk kritisch kader eromheen moet krijgen. Er is telkens een keerzijde aan de spreekwoordelijke medaille. Dit wil zeggen dat elke mening of visie, zeker als het gaat om leden van complexe en controversiële organisaties, ook moet voorgesteld worden als dusdanig en er kritische vragen moeten gesteld worden om aan de journalistieke waarden te voldoen, alsook aan de waarden van een democratische, pluralistische maatschappij.
Waar waren de kritische vragen?
In de reportage werd er zonder weerwoord de kans gegeven aan de PKK-vrouwen om hun visie te delen. Waar waren de kritische vragen? Hoe kan er op deze manier een volledig beeld geschetst worden van de organisatie? Als men een beetje opzoekingswerk doet, komt men al snel te weten dat de PKK een erg complexe groepering is die zeker ook behoorlijk wat negatieve zaken op de kerfstok blijkt te hebben. Hoe komen ze bijvoorbeeld aan hun geld, als ze daar in de bergen schuilen tijdens het langlopende conflict met Turkije?
Link van de PKK met drugshandel in Europa?
Is er geen enkele vraag mogelijk over de link van de PKK met drugshandel in Europa? Geen vragen over de kindsoldaten die de PKK volgens de Human Rights Watch ronselt? Over de mensen die ze dwingen voor hen te vechten? Zijn er geen vragen mogelijk die toch een beetje het vuur aan de schenen leggen van deze mensen? Het is duidelijk dat de PKK graag uitpakt met hun (vrouwelijke) ´vrijheidsstrijders´ om zo de band met ideologieën als het feminisme, anarchisme en het marxisme te benadrukken. Hoe kan het echter dat een openbare omroep duidelijk te wensen overlaat in hun kritische benadering van leden van een dergelijke groepering? Gaan we weer dezelfde toer op als het toenmalige interview met IS-strijder Younes Delefotrie? Daar werd ook absoluut onkritisch omgegaan met een controversiële – zelfs criminele – figuur. Nota hierbij: dit stuk kreeg zoveel kritiek over zich heen dat het achteraf werd gecensureerd door de VRT en offline werd gehaald. Ik durf natuurlijk niet te verwachten dat journalistiek over de PKK dezelfde aandacht krijgt van de bevolking, aangezien het een stuk meer een ´ver-van-mijn-bed´-show is voor de meesten. Ik verwacht echter wel van de VRT dat ze niet dezelfde fouten maken als in het verleden en eindelijk eens hun eigen idealen omtrent kritische en kwaliteitsvolle journalistiek beginnen toepassen. Als dit niet gebeurt, dan vervalt de VRT in goedkope propaganda voor een groepering die internationaal als terroristisch wordt beschouwd.
