Van wijdverspreid tot veroordeeld en dan weer populair: Ontdek de lange erfenis van de “şalvar” of “harembroek”, die toevallig een van de grootste modetrends ter wereld is.
Je wist vast niet dat het in een bepaald deel van Turkije technisch gezien nog steeds verboden is om de broek te dragen die zo kenmerkend is voor de plattelandsbevolking van Turkije.
Toen Mustafa Kemal Atatürk, de stichter van de Republiek Turkije, grote culturele en staatshervormingen doorvoerde om de oosterse invloeden van Turkije te verminderen, verdwenen ook de Fez-hoed, Turkse muziek en de baggy, comfortabele en praktische şalvar-broek voor veel stadsbewoners van het land.
Plotseling werden deze broeken met een brede taille en taps toelopende enkels, waardoor ze gemakkelijk mobiel waren en een hoofdbestanddeel vormden voor landarbeiders, huisvrouwen en zelfs geestelijken, gezien als afwijkend van de moderniteit.
Plotseling, toen het land een culturele revolutie onderging, werd de şalvar-broek gestigmatiseerd als zijnde niet progressief genoeg.
Afhankelijk van het gebruikte textiel kan hij glamoureus en basic zijn, eenvoudig en zwart of gemaakt van kleurrijke en zelfs bloemrijke patronen.
Voor de Turken op het platteland, mannen en vrouwen, zijn deze uniseks broeken van katoen nog steeds het meest begeerlijk.
Veel huisvrouwen en bijna alle kleermakers weten in een oogwenk een paar in elkaar te flansen, en dat is maar goed ook, want ze zijn een onmisbaar kledingstuk voor het werk op het veld.
De şalvar-broek is namelijk uiterst comfortabel om in te hurken en te bewegen, en biedt tegelijkertijd volledige dekking en dus discretie.
Hoewel nog steeds een wijdverbreid stuk van utilitaire kleding en ook de nieuwste modetrend, is de şalvar altijd de prominente stijl van de broek geweest in de geschiedenis van Turkije.
Tijdens het Ottomaanse Rijk werden kledingwetten opgesteld die kleuren en stijlen toekende aan mensen op basis van rang, beroep en vroomheid.
Deze wetten werden later afgeschaft tijdens de Tanzimat-periode, in een poging om de zichtbare sociaaleconomische verschillen te verkleinen en ervoor te zorgen dat iedereen zich gelijk voelde in de samenleving.
Een uitzondering vormde echter de fez, die in de vorm zoals wij die kennen een cilindervormige rode hoed is met een platte bovenkant en een kwastje, die in het begin van de 19e eeuw een prominent symbool van het Ottomaanse Rijk was.
Het was destijds een symbool van moderniteit: in 1829 werd voorgeschreven dat alle leger-, burger- en religieuze ambtenaren van de staat de fez moesten dragen.
De şalvar kwam pas echt in beeld bij de hervormingen die Atatürk doorvoerde in een poging om bepaalde culturele elementen te moderniseren en te verwestersen.
Dit omvatte de invoering van het metrieke stelsel en de maankalender, familienamen en de overgang van het alfabet naar Latijnse karakters.
Men wilde ook de polyfone orkestrale en westerse muziekstijlen overnemen die in alle lagen van de bevolking werden aangemoedigd. Gelukkig sloeg het verbod niet aan en bleef de Turkse muziek gedijen, hoewel zich afwijkende stijlen ontwikkelden, waarin orkestrale muziek en pop- en rockelementen infiltreerden.
Een hervorming die wel aansloeg was Atatürks verbod op de fez in 1925 en het aanmoedigen van het dragen van hoeden met een rand in westerse stijl, broeken, blazers en overhemden met knopen.
Veel welgestelde en stedelijke vrouwen omarmden de westerse kledingstijl en lieten hun şalvar’s vallen voor jurken met korsetten en petticoats.
Plotseling werd de şalvar het symbool van het dorp en de landelijke levensstijl en in de enorme stedelijke migratie die plaatsvond in de decennia die volgden, nam de populariteit af voor degenen die probeerden de stedelijke arbeidersklasse status te bereiken.
Het şalvar-verbod in Çukurova
Dit was echter niet het geval voor de groeiende stad Çukurova in Adana, een gebied dat zo bekend werd om zijn vasthoudendheid aan het blijven dragen van de broek op alle gebieden van het leven dat het in 1935 werd verboden door de Adana provinciegouverneur.
Vermoedelijk kwam de broek in 1833 in Turkije aan door een Egyptische pasja die in de regio infiltreerde en later Egyptische arbeiders naar de regio haalde om de velden te ploegen.
Niettemin bleef de broek populair in de regio en bijna 100 jaar na zijn aankomst kon het dragen ervan je een boete opleveren.
Het Oosten kijkt naar het Westen en het Westen naar het Oosten
In het begin van de 20e eeuw, toen Turkije het Westen wilde evenaren door de fez en de şalvar te verbieden of te ontmoedigen, werden beide kledingstukken in het Westen al snel gewild, luxueus en trendy.
De fez werd een onderdeel van een vrijetijds ensemble voor mannen, als aanvulling op een smoking jasje en een “harembroek,” een modieuze versie van de Turkse şalvar begon op te duiken op de catwalks en doet dat nog steeds tot op de dag van vandaag.
Afhankelijk van de stof, kan de harembroek in de westerse mode strak en stijlvol zijn, terwijl hij ook comfortabele bewegingen mogelijk maakt.
Van popsterren en hun danseressen tot mode-iconen, de “harembroek” blijft een tijdloze trend in de westerse mode. Deze zomer nog waren ze te zien op de catwalk van Giorgio Armani.
Bovendien zijn harembroeken, ook wel şalvar genoemd, zowel unisex als geschikt voor alle generaties. Turken op het platteland hebben bijvoorbeeld minder last van hun heup als ze ouder worden, wat heel goed te danken kan zijn aan het feit dat ze een broek dragen waarin ze gemakkelijk en regelmatig kunnen hurken.
Hoewel de naam “harembroek” tot op zekere hoogte juist is omdat ze inderdaad in de harem werd gedragen, werd ze eigenlijk overal in Turkije gedragen tot het stigma van de hervormingen in die tijd.
Vrouwen droegen de broek onder jurken en rokken, terwijl mannen en sommige vrouwen kleurige textiel om hun middel wikkelden als een riem.
Hoewel regelmatig aangeduid als Turkse broek, is deze baggy en taps toelopende enkel stijl populair geweest in het hele Midden-Oosten, Noord-Afrika en Zuid-Azië.
Tegenwoordig symboliseren şalvar het hoogste niveau van stijl, en omdat ze unisex en zeer comfortabel zijn.
Bron: Sabah
