Van liefde tot lotsbestemming: Ontdek de prachtige woorden in het Turks die deze concepten uitdrukken terwijl we de 89e verjaardag van de instelling van de Dag van de Turkse Taal vieren
Welsprekend en expressief, vloeiend en verfijnd; de Turkse taal is het waard om gevierd te worden, net als het herkennen van enkele van de prachtige nuances in de woorden die de cultuur echt uitdrukken.
Zondag vierde Turkije de Dag van de Turkse Taal, een feestdag ter herdenking van het feit dat de Turkse taal op 26 september 1932 door Mustafa Kemal Atatürk als officiële staatstaal van de regio werd erkend.
Hoewel de taal al duizenden jaren oud is, stamt het moderne Turks zoals wij dat kennen af van het Ottomaanse Turks en het daaraan voorafgaande Anatolische Turks, dat naar verluidt door de Seltsjoeken in de regio werd geïntroduceerd.
Het eerste woordenboek, de Divan-ı Türki van Sultan Veled, werd in 1277 gepubliceerd. Tot 1928, toen de Turkse republiek het Latijnse schrift aannam, werd de Turkse taal in het Arabische schrift geschreven.
Veel Arabische en Perzische woorden waren in het toen gesproken Turks opgenomen en de taalhervorming die door de regering van de Republiek Turkije werd ingevoerd, was gericht op taalzuivering.
De Turkse taalvereniging (Türk Dil Kurumu in het Turks) was zo belangrijk voor de stichter van de Turkse republiek dat Atatürk er zelfs zijn erfenis aan schonk, evenals aan de Turkse geschiedenisvereniging.
Een andere interessante ontwikkeling die plaatsvond tijdens de vormingsjaren van de Turkse republiek was de goedkeuring van de achternaamwet (de Soyadı Kanunu in het Turks) waarbij, op 21 juni 1934, alle Turkse burgers verplicht werden om een wettelijke Turkse achternaam aan te nemen.
Als men bedenkt dat dit nog maar 87 jaar geleden is en dat veel namen werden gekozen om het beroep of erfgoed van de familie te weerspiegelen, betekent dit dat Turkse achternamen in veel gevallen een waardevol inzicht in de geschiedenis van een familie kunnen verschaffen.
Wat is liefde?
Er zijn een aantal woorden in het Turks die ook unieke aspecten van de cultuur weerspiegelen en het belang dat wordt gehecht aan het uiten van genegenheid. In het Turks zijn er meerdere woorden om het begrip liefde te definiëren die in de Engelse taal niet op dezelfde manier bestaan. Zo wordt de ultieme vorm van romantische liefde in het Turks uitgedrukt met het woord “aşık” en wordt verliefd worden in het Turks dan ook “aşık olmak” genoemd.
Hoewel de betekenis “liefde” is, zou je het woord “aşk” niet gebruiken om je liefde voor je moeder of je broer of zus uit te drukken. Dat wil zeggen, tenzij je de uitsluitend niet-romantische term van vertedering “aşkım” zou gebruiken, wat in het Turks “mijn liefde” betekent.
In het Turks worden gevoelens van liefde voor familieleden of vrienden uitgedrukt met het woord “sevgi” – hoewel, ingewikkeld genoeg, de term “sevgili” uitsluitend verwijst naar een romantische partner als een zelfstandig naamwoord.
“Seni seviyorum” is hoe Turken zeggen “Ik hou van je,” en deze uitdrukking kan worden uitgesproken voor zowel romantische als platonische uitdrukkingen van affiniteit.
In het Turks is er ook het woord “gönül”, dat in wezen verwijst naar iemands ziel, hart en verlangens, maar er zijn een heleboel zinnen rond het woord dat verwijst naar een diepe liefde voor een persoon of beroep.
Het woord “gönül vermek” betekent niet alleen diep verliefd zijn, maar ook je hart hebben verpand aan iets of iemand. “Gönül” betekent ook bereidwillig zijn en van binnenuit gedreven bedoelingen hebben.
Het woord “gönüllü” betekent dus eigenlijk “zielsbereid zijn”, hoewel het ook de term is die regelmatig wordt gebruikt om “vrijwilliger” te betekenen.
Net als het begrip liefde kent de Turkse taal meerdere termen om datgene weer te geven wat in het Engels onze “zielen” zouden worden genoemd of, bij gebrek aan een betere uitdrukking, “onze wezens zelf”.
Het Turkse woord “can” betekent zowel ziel, geest als leven, maar het verschilt van de term “hayat,” dat in het Turks ook een woord is dat leven betekent, maar dan in de meer eenvoudige betekenis van bestaan.
In Turkije heeft iemands “can” letterlijk een eigen leven, en het wordt in de Turkse taal veel gebruikt om een verlangen of hunkering uit te drukken. In plaats van gewoon te zeggen “ik wil iets of ik wil ergens naartoe”, wordt in het Turks regelmatig naar dit “can” – met andere woorden “deze ziel” – verwezen als de drijvende kracht achter het verlangen.
“Canım çekti’, wat in het Engels het best vertaald kan worden als ‘ik wilde het of hunkerde ernaar’, impliceert eigenlijk dat het de ziel is die degene is die ‘wil’.
De populairste term van vertedering in het Turks is zonder twijfel “canım”, wat letterlijk “mijn leven” of “mijn ziel” betekent en zo’n mooie uitdrukking van liefde is dat het jammer is dat er geen Engels equivalent van bestaat.
“Hayatım’, een andere liefdevolle manier om naar iemand te verwijzen, betekent ook ‘mijn leven’.
In het Turks is er ook een uitdrukking die verwijst naar het letterlijk “stapelverliefd” zijn op het punt van geestelijke instabiliteit.
Afgeleid van een beroemd liefdesverhaal gebaseerd op personages uit de zevende eeuw, wordt de hoofdpersoon en dichter Mecnun verliefd op Leyla en verliest hij letterlijk zijn verstand door zich terug te trekken in de bergen om gedichten voor te dragen.
Vanwege de ietwat negatieve connotaties komt het in Turkije zelden voor dat een kind de naam Mecnun krijgt, maar als iemand stapelverliefd is geworden, kan men zeggen dat hij zelf een “Mecnun” is geworden.
Dat moet kısmet zijn!
Het hoeft niet te verbazen dat de Turkse taal ook een aantal woorden kent om het begrip “noodlot” of “lotsbestemming” uit te drukken.
“Kısmet” is zo’n woord en het is zelfs in de Engelse taal terechtgekomen, terwijl “kader”, “nasip”, “talih”, “felek” en “alın yazısı” allemaal termen zijn die verwijzen naar de spreekwoordelijke kaarten die ons worden uitgedeeld.
In het Engels kan het woord “fate” suggereren dat wat zich ontvouwt wordt bepaald door een onbekende bovennatuurlijke kracht, maar voor de Turken is alles voorbestemd zoals voorgeschreven en geschreven door Allah.
Mijn favoriete woord in het Turks is er een dat geen directe tegenhanger in het Engels heeft, maar toch overal in Turkije te vinden is op de borden van restaurants en boten.
“Yakamoz” klinkt prachtig en verwijst naar het glinsterende licht dat ’s nachts op het water weerkaatst. Het is toevallig ook de naam van het bioluminescente plankton dat “sea sparkle” wordt genoemd, een minuscule zeesoort die het water oplicht wanneer ze door beweging wordt geactiveerd.
Bron: Sabah
