In Nederland is Rotterdam het epicentrum van de beweging. In de afgelopen decennia hebben Gülenisten in de havenstad een indrukwekkend netwerk opgebouwd: scholen, een bedrijvennetwerk, een studentenvereniging, internaten, huiswerkcentra en gezondheidscentra en buurthuizen (Nida). En een krant dus: Zaman.
Op vriendelijke toon worden ‘dialoog’, ‘wereldburgerschap’ en ‘wederzijds begrip’ gepredikt. Gülenisten zijn over het algemeen hoogopgeleide, goed verdienende en welbespraakte Turkse Nederlanders. Met uitstekende contacten in het bedrijfsleven én de politiek – met name het CDA.Sinds de Turkse couppoging is het gedaan met de dialoog. Gülenisten voelen zich niet meer veilig. Tientallen aanhangers worden bedreigd, bedrijven geboycot en bij stichting Nida zijn de ruiten ingegooid.
Al die verhalen over ‘dialoog’ en ‘harmonie’ zijn propaganda
Dubbel gezicht
Hoewel de Nederlandse sympathie bij de Gülenbeweging ligt, is ze niet onomstreden. Kenners, zoals Turkije-deskundige Lily Sprangers, waarschuwen al jaren voor een dubbel gezicht: van buiten westers en democratisch, van binnen diepreligieus met sektarische trekjes.
,,Al die verhalen over ‘dialoog’ en ‘harmonie’ zijn propaganda. Ze komen modern over, maar dat is een rookgordijn waarachter een conservatief islamitische beweging schuilgaat. Het is belangrijk dat Nederland – en vooral de overheid – dat weet. Want ze krijgen voor verschillende projecten subsidie, omdat het zo mooi klinkt. Ze houden mensen voor de gek”, zegt de directeur van het voormalig Turkije Instituut in Leiden
LEES OOK: (video) Gulen bedreigt Turkije in nieuwe video
Macht
Ondanks alle retoriek over ‘dialoog’ is de beweging volgens de Leidse hoogleraar Erik-Jan Zürcher ook bijzonder ‘Turks nationalistisch’ en gericht op macht. ,,De strategie in Turkije is om mensen op te leiden, om zo geleidelijk aan het staatssysteem te infiltreren en over te nemen”, zegt hij. ,,Daarvoor hoeven we niet in Nederland te vrezen, maar ook in Europa en Amerika is het de bedoeling om ‘sleutelposities’ te bemachtigen. Daarmee vergroten ze hun invloed in de Turkse gemeenschap, wat weer hun positie in Turkije versterkt.”
Dat de verschillende Gülen-organisaties zich naar buiten toe nooit presenteren als ‘islamitisch’, heeft een historische oorzaak. Dat was, vroeger in het streng seculiere Turkije, hun overlevingsstrategie. ,,Ze hebben geleerd naar buiten toe een neutraal en acceptabel gezicht op te zetten. Dat is ook de achtergrond van de nadruk op ‘dialoog’. Daarom pappen ze in Nederland ook graag aan met prominente politici. Maar naar binnen toe is er een strakke hiërarchie, en ze zijn volledig toegewijd aan de zaak.”
Tweeledig
De zaak? Die is volgens Zürcher tweeledig. Aan de ene kant is persoonlijke ontwikkeling belangrijk binnen de Gülen-beweging: ,,Jezelf dienstbaar opstellen, goede dingen doen om zo een betere moslim te worden.” Aan de andere kant willen ze ook ‘de baas spelen’. ,,Het is een langetermijnstrategie om er een betere, meer islamitische wereld van te maken. Met een groot een machtig Turkije. Uiteindelijk moet Gods plan worden gerealiseerd. Dus om het democraten te noemen… Nee, dat zijn ze niet.”
Het beeld van een club met twee verschillende gezichten wordt bevestigd in gesprekken die deze krant voerde met mensen die betrokken waren bij de Rotterdamse Gülen-beweging. ,,Het plan is ook hier om talenten op te leiden en op belangrijke posities neer te zetten. Het uiteindelijke doel is om de islam – volgens de interpretatie van Gülen – te verspreiden, overal daar waar de zon schijnt. Dat is de drive. En het gaat allemaal heel stiekem”, zegt een Turkse Rotterdammer.
LEES OOK: (video) Gülen beveelt volgelingen om geen nieuws te lezen na de mislukte couppoging
Doel
In 2007 opende het Cosmicus College in Rotterdam de deuren. Officieel een seculiere middelbare school voor havo en vwo, met de nadruk op wereldburgerschap. Van de Turkse docenten op het Cosmicus zijn er veel actief als abi en abla, zegt een oud-medewerker. ,,Er waren natuurlijk discussies op het Cosmicus: waarom starten we niet gewoon een islamitische school? Want dat mag in Nederland. Het antwoord was: nee, op deze manier bereiken we sneller ons doel.”
ad.nl
