Vele westerse media toonden een gebrek aan respect en gaven de Turkse samenleving weinig krediet tijdens de recente poging tot staatsgreep.
15 en 16 juli bleken belangrijke en kritieke dagen in de geschiedenis van Turkije. Het land werd bedreigd toen een groep binnen het Turks leger een staatsgreep probeerde te plegen in de avond van vrijdag 15 juli. De hele natie werd het doelwit van de couppoging, en dus niet alleen de president en de regering. Het publiek, politieke leiders, parlementsleden, de belangrijkste media, veiligheidspersoneel en top officiers van het leger verzetten zich allemaal dapper tegen de putschisten.
Wat hebben de Westerse media gemist?
Vele analyses in de Westerse media zijn respectloos en met weinig krediet voor de Turkse samenleving omgegaan. Zo onderschatten ze het belangrijke feit dat dit volk geen gedwongen regimeverandering meer accepteert.
Een belangrijk deel van de Europese en Amerikaanse media toonden intiële tekenen van een falende objectiviteit tijdens de eerste 24 uur van de couppoging. Hun accounts op de sociale media vooral in de eerste uren van de coup waren vol vage en afstandelijke en ronduit foute berichtgevingen.
Er was een duidelijk tekort in de verslaggeving van de stroom van gebeurtenissen, zoals de onmiddellijke verschijning van duizenden mensen die zich verenigden tegen de coup en het vertrek van president Recep Tayyip Erdogan uit zijn vakantiebestemming en zijn veilige aankomst in Istanbul.
In plaats daarvan echter, koos CNN International ervoor om Erdogan als “de belegerde president van Turkije” af te schilderen, net op het moment dat Erdogan iedereen uitnodigde om op straat te komen om zich daarna zelf tussen het volk te begeven.
Op datzelfde moment publiceerde een MSNBC-journalist een -inmiddels verwijderde- tweet waarin stond: “Een topfiguur van het Amerikaans leger zei NBC News dat Erdogan, aan wie het recht om te landen op Ataturk werd geweigerd, asiel zou hebben aangevraagd in Duitsland”.
Het was dan ook geen verrassing dat dit citaat door honderden, waaronder velen als Turkije kenners worden beschouwd ,werd geretweet als brekend nieuws. Al snel echter werd duidelijk dat dit nieuws fout was toen Erdogan de natie toesprak voor camera’s in Istanbul.
Opinie: Turkije en de VS- waar ligt het probleem ?
Dit soort berichtgeving van MSNBC, een grote Amerikaanse mediamaatschappij, kan beschouwd worden als een voorbeeld van op zijn allerminst onverantwoordelijke berichtgeving: laten uitschijnen dat de leider van een land op de vlucht is, waarvan geweten is dat het een ontmoedigend effect kan hebben op de strijd van de bevolking in zulke kritische momenten.
Toen er meer gedetailleerde informatie beschikbaar was de volgende ochtend onthielden de mainstream media zich van een erkenning van de democratische legitimiteit van de acties van het Turkse volk. Men volstond met het vermelden dat de stabiliteit was weer gekeerd in het land.
Op 16 juli vermeldt Fox news in een opiniestuk: “Turkije’s laatste hoop sterft “. Dit is een sprekend voorbeeld van het feit dat bepaalde Westerse actoren duidelijke ontgoocheld waren in het mislukken van de coup.
“Als er één ding vet moeten onderstreept worden bij deze tragische gebeurtenissen is dat de evolutie in de sociale dynamica van Turkije op een punt is gekomen dat het volk niet langer de onderdrukking van haar wil en vrijheden met geweld zal tolereren“
In plaats van een volledige berichtgeving te doen van wat er zich in de straten afspeelde, kozen de media ervoor om de gebeurtenissen te laten zien als een strijd tussen Erdogan – aanhangers en – tegenstanders.
Een ander voorbeeld dat sterk bekritiseerd werd is een artikel op de website van de BBC dat als titel “Recep Tayyip Erdogan: de meedogenloze president van Turkije” koos.
Deze en vele andere voorbeelden zorgden ervoor dat de wereld de intrinsieke strijd van het volk in Turkije tegen een ondemocratische aanval op hun vrijheid niet zag.
De minachting voor het volk
Een gemeenschappelijke eigenschap in al deze nieuwsberichten en analyses is een openlijke minachting voor de sociale beweging dat de couppoging heeft kunnen tegenhouden, het niet in staat zijn een duidelijk overzicht te geven van de gebeurtenissen, het vermijden van een politieke positionering (Turkije is lid van de Nato nvdr) en het subtiel bestoken van Turkije en de Turkse regering met negatieve toekomstige scenario’s.
Een goed voorbeeld dat de minachting naar Turkse burgers toe mooi verwoord kwam van The New York Times, dat Erdogan-aanhangers “schapen” noemde. Een duidelijk voorbeeld van het Westerse vooroordeel en orientalistische denken in de ogen van de Turkse bevolking.
De krant publiceerde een paar dagen later een rechtzetting en zei dat het een citaat was van een geïnterviewd persoon in Istanbul. Dat maakte uiteindelijk niet veel uit aangezien het de NYT niet tegenhield om het in de titel van het artikel in een tweet toch zo te laten
Verder publiceerde dezelfde krant een opiniestuk dat de mensen die zich op straat verzetten tegen de staatsgreep “gewelddadige bendes die Erdogans oproep beantwoordden” noemde.
Dit zijn slechts een paar van de vele, verbazingwekkende voorbeelden die de bezorgdheid en kritiek in de Turkse publieke opinie hebben aangewakkerd. Gelukkig waren er toch nog enkele objectieve reportages en analyses. Zie bijgaande video.
De rest van de berichtgeving bleef steken in vooroordelen, dubbele standaarden en oneerlijkheid. Hopelijk zal de zelfkritiek uiteindelijk toenemen en zullen de onafhankelijke media in de komende dagen meer gaan nuanceren.
Opinie: Wat gebeurde er echt die nacht ?
De standpunten van Westerse politieke leiders waren ook allesbehalve bevredigend, hun verklaringen kwamen laat, vaag en zwak. (nvdr Dries Lesage van UGent wees hier ook al eerder op)
Ze faalden in hun vroege berichten om de couppoging fatsoenlijk te veroordelen. Ook in latere berichten van politici – net als in de media- was er een onderschatting van de solidariteit van de natie en een zeer zwakke steun voor de verkozen regering en het voltallige parlement. (nvdr alle oppositie partijen incluis de HDP waren solidair met de regering in een ferm protest tegen de coup).
De meest problematische gemeenschappelijke reactie van Westerse politici bestond uit een onverklaarbaar ongeduld om op grimmige conclusies te springen inzake de maatregelen van de regering, gevolgd door talrijke onzinnige waarschuwingen naar Turkije toe.
Wat brengt de toekomst ?
De vroege waarschuwingen van de Westerse vrienden van Turkije inzake de rechtsstaat, vrijheden en mensenrechten worden op geen enkele manier in de publieke opinie genegeerd. De regering staat nu voor de verantwoordelijkheid om een einde aan de crisis te maken en het bewaren van de geest van solidariteit.
Het herinvoeren van de doodstraf zal nu worden besproken binnen de politieke partijen, tot op heden heeft echter nog geen enkele politieke leider een sterke wil getoond om ze terug in te voeren. De herinvoering zou een enorme terugval in het democratiseringsproces betekenen en niet goed zijn voor de publieke psyche.
Hervormingen zijn nodig in alle takken van de staat en er is een dwingende behoefte om justitie en de militaire instellingen te reconstrueren. Een nieuwe grondwet is een must, nu meer dan ooit.
Als er één ding vet moeten onderstreept worden bij deze tragische gebeurtenissen is dat de evolutie in de sociale dynamica van Turkije op een punt is gekomen dat het volk niet langer de onderdrukking van haar wil en vrijheden met geweld zal tolereren. Dit is de belangrijkste bottom line die de rest van de wereld moet onthouden en zorgvuldig lezen bij het becommentariëren van Turkije.
Dit was een opinie van:
by Ayse Yircali
Ayse Yircali is the executive director of Istanbul based think-tank Center for Public Policy and Democracy Studies.
by Sabiha Senyucel
Sabiha Senyucel is the research director of Istanbul based think-tank Center for Public Policy and Democracy Studies.
