Melek Yildirim (28) is masterstudente geschiedenis aan de Universiteit Antwerpen. Na een jaar in Istanbul gewoond, gewerkt en gestudeerd te hebben, moet ik even alles op een rijtje zetten. Ik herinner mij dat ik als 15-jarige met een Turkse vlag in de hand uit de sofa vloog en kreten van geluk sloeg toen Ilhan Mansiz binnen de 10 seconden een goal had gescoord tegen Senegal. In 2002 werd Turkije derde op het WK, Azra Akin werd verkozen tot het mooiste meisje van de wereld, en als kers op de taart won Sertab Erener het Eurovisiesong Festival in 2003. In die jaren betekende de Turkse vlag enkel en alleen sterkte en samenhorigheid.
Toen ik hoorde dat mensen vorige vrijdag de straat opgingen tegen een staatsgreep was het eerste gevoel dat bij me opkwam er dan ook een van samenhorigheid. Ik betreurde dat ik als historica-met-pech weer geen historisch moment had kunnen meemaken. Ik was immers enkele dagen voordien naar België teruggekeerd na een jaartje Istanbul.
Hebt u ooit een staatsgreep tegengehouden zien worden door mensen die met hun hemd de uitlaat van tanks verstoppen? Blijheid heb ik echter op geen enkel moment ervaren, uit bezorgdheid voor mijn vrienden in Istanbul. De eerste beelden van onschuldige mensen die doodgeschoten werden door het leger sijpelden binnen, samen met de beelden van een furieuze massa, uitsluitend bestaande uit mannen, die als reactie daarop ontstond. Deze werden keer op keer herhaald op de Turkse televisie.
De sociale media volgden deze trend met enorme scheldpartijen en visering van gülenisten en zelfs tegenstanders van de regering. Het was dan ook bijna ondenkbaar dat zulks een taalgebruik jongeren, en vooral jonge mannen, niet zou ophitsen. De polarisering is alleen maar versterkt in Turkije en helaas ook in de Turkse gemeenschap in België. Ook op sociale media kan men geen andere mening dulden. Discussiëren, niet reageren, ontvolgen of simpelweg ontvrienden bleek niet genoeg, blokkeren is het antwoord van velen geweest. Gelukkig waren er ook verzoeners, niet toevallig vrouwen. Ik nodig u uit om de beelden te bekijken waarop Turkse vrouwen een ketting vormen om de gemoederen te bedaren.
Na mijn uitwisselingsjaar in Istanbul kan ik benadrukken dat de Turkse gemeenschap in België dringend toe is aan bezinning. In een samenleving zoals die in Turkije, waar je overleven afhangt van je sociale netwerken en statuut, was mijn positie als zogenaamde gurbetci (migrant) in Istanbul, die weliswaar vier talen spreekt , zéker niet voordelig. Ik besefte dat ik de afgelopen 27 jaar in een kleurrijke luchtbel over Istanbul heb geleefd. In de documentaire Displaced van Volkan Üce kunnen we trouwens andere, gelijkaardige getuigenissen zien van Turkse Belgen die hun geluk gaan zoeken in Istanbul – Displaced komt uit in januari 2017.
Als Europese gurbetci moest ik enorm veel moeite doen om serieus genomen te worden op het werkveld, het sociale leven en zelfs op de schoolbanken. In Antwerpen werden mijn taalfouten in sommige kringen zelfs sympathiek gevonden, terwijl ik in Istanbul mijn taalfouten moest verstoppen om niet uitgesloten te worden. Leek het voor onze ouders alsof ze tussen twee werelden in zaten, dan is het voor mij duidelijk dat we geen lid meer zijn van de Turkse maatschappij in Turkije. Dat is dan ook mijn boodschap aan de Turkse gemeenschap hier in Vlaanderen en België: laten we stoppen met het importeren van de Turkse problematiek naar Vlaanderen.
