Nederlandse onderzoekster: De door VS gesteunde PYD/SDF arresteert kritische Koerden, Arabieren en Christenen
Qamishlo is het intellectuele centrum van Noordoost-Syrië. De eerste avond wanneer we vanaf de Noordoost-Syrische grens Qamishlo binnenrijden had ik aan de taxichauffeur gevraagd om uit de buurt te blijven van de ‘Murabba’ al-amni’, oftewel ‘het veiligheidsvierkant’, van het regime te blijven.
Een paar maanden geleden was daar nog een Amerikaan gearresteerd en naar Damascus overgebracht; hij is uiteindelijk gelukkig wel vrijgekomen. Ik dacht dat het veiligheidsvierkant een klein overzichtelijk stukje van de stad was, maar in Qamishlo aangekomen viel meteen op dat een groot deel van de stad nog in handen is van het regime.
Terwijl de taxichauffeur erlangs reed, bleven er maar checkpoints met de vlag van het Syrische regime verschijnen. Checkpoints met prikkeldraad, stalen versperringen of zandzakken. De chauffeur reed er vlak (!) langs. Een militair van het regime, te herkennen aan het uniform, liep gewoon in de belendende winkelstraat. Dan weet je gelijk dat je daar niet op straat wilt lopen. Gewoon voor alle zekerheid. De volgende dag waren we er weer en realiseerde ik me dat de halve stad zo ongeveer onder controle staat is van het regime, letter onder streng toezicht van ongenaakbare standbeelden van Hazfez en Basil al-Assad, borstbeelden van Hafez en talrijke posters van Bashar al-Assad.
Een activiste vertelt ons dat de aanwezigheid van het regime in de stad de laatste maanden is toegenomen. Na een kritische Facebookpost over het regime krijgt ze bezoek van de geheime dienst, voegt ze toe. En na een kritische post over de PYD, de Syrisch Koerdische partij die het in de rest van Qamishlo voor het zeggen heeft/had, ook nog eens bezoek van hun geheime dienst.
We spreken ook met politieke leiders van de Koerdische Nationale Raad (KNC). Ze vertellen dat ze allemaal een paar maanden door de PYD gevangen zijn gezet, variërend van één tot zes maanden. Mede omdat ze het autonome bestuur niet erkennen daar het volgens hen niet democratisch is.
Een ervan, de oudste, had ik in Genève al eens ontmoet in het voorjaar van 2017. Hij vertelde destijds dat PYD hem niet toeliet om naar de besprekingen in Genève te gaan tussen de oppositie en het regime.
De Koerdische Nationale Raad (KNC) is onderdeel van de Syrische Oppositie Coalitie waarin Arabische Soennieten, Koerden, Alevieten, Christenen, Yazidis, etc. vertegenwoordigd zijn. Het kantoor van deze Etilaf zetelt in Istanbul. De Etilaf wordt erkend door de VS en de EU, in tegenstelling tot het regime.
Ook het autonome bestuur uitgeroepen door de PYD en een aantal kleine partijen in Rojava wordt in feite door niemand erkend. De KNC wil volledige rechten voor Koerden, maar ook onderdeel van Syrië blijven en geen autonome regio worden. In het gebied wonen Koerden, Arabieren, Assyriërs, Circassiërs, Turkmenen, Armeniërs, Yazidis, etc.
Het gebied dat via de SDF onder controle staat van de YPG – de militaire tak van PYD is echter grotendeels Arabisch. Dat komt omdat de Koerden vooral tegen de grens met Turkije aan wonen.
We spreken ook met een vertegenwoordiger van het Autonome Bestuur, van een kleine partij die samenwerkt met de PYD
Die verwijt dat de KNC pro-Turkije is, en aan de leiband van Turkije loopt. Hun kantoor is namelijk gevestigd in Istanbul. Het YPG wordt ook wel de militaire arm van PYD genoemd, alhoewel ze zeggen totaal autonoom van elkaar te zijn. En als ik vraag naar de beschuldigingen dat het YPG verplicht jongeren rekruteert voor dienstplicht, zegt hij: “We hebben de luxe gewoon niet omdat niet te doen, de dreiging van IS was zo enorm, en is nog steeds niet geheel verdwenen. Verder hebben we al die IS-strijders die gevangen zitten in al-Howl en in andere kampen. Europese landen nemen hun eigen inwoners immers niet terug.”
Het is inderdaad zo dat Europese landen weinig verantwoordelijkheid tonen voor hun burgers die naar Syrie afreisden om zich bij IS aan te sluiten, terwijl de PYD/YPG de bewaking, niet goed aan kunnen, er lokale IS strijders werden vrijgelaten, en andere wisten te ontkomen met verhalen van omkoping van bewakers die de ronde doen
Op de vraag of ze ook jongeren onder de achttien rekruteren, zoals westerse regeringen beweren, antwoord hij: “Nee dat gebeurt niet.” Maar de volgende dag word ik bij het mediakantoor van YPG in Amouda gefouilleerd door een verlegen meisje in uniform dat echt nog geen achttien is.
En verder over het al-Howl kamp. Daar zitten ook onschuldige Arabieren vast, die juist slachtoffer waren van IS. Dat vertelde bijvoorbeeld mijn Syrische collega Hassan Hassan me, die daar tot voor kort een nichtje had zitten en nog steeds een aantal neven. Hij schreef er onlangs een stuk in The Observer over.
De woordvoerder van de autonome administratie ontkent: “Nee, dat klopt niet. Het zijn allemaal ISIS mensen. Ook andere Koerden vertellen me dat ze denken dat het allemaal IS is. Het wantrouwen tussen Koerden en Arabieren is groot. “Alle Arabieren zijn eigenlijk Daesh.”
Dat hoorde ik vaak in Koerdisch gebied. Het geeft wel aan hoe intens groot het wederzijds wantrouwen is.
Rena Netjes is verbonden aan de Conflict Research Unit van Instituut Clingendael sinds juli 2019, als Associate Fellow. Haar werk focust op het bestuur van Noord Syrië.
