In gezonde democratieën is de bereidheid van een kandidaat om deel te nemen aan een televisiedebat voorafgaand aan de verkiezingen, niet nieuwswaardig. In Turkije, waar het laatste grote politieke debat in 2002 plaatsvond, kan een dergelijk besluit worden gezien als een keerpunt.
Op 16 juni stemde Binali Yildirim, de burgemeester van Istanbul die lid is van de regerende Partij voor Rechtvaardigheid en Ontwikkeling (AKP), ermee in deel te nemen aan een debat met zijn rivaal Ekrem İmamoğlu van de Republikeinse Volkspartij (CHP). Dit in aanloop naar de (her-)verkiezingen va 23 juni.
In maart verraste İmamoğlu velen toen hij op het nippertje de burgemeesterszetel van Istanbul won. Deze was lang in handen was van president Erdogan’s AK-Partij en zijn ideologische voorgangers. Zijn overwinning werd echter herroepen nadat de Turkse Hoge Verkiezingsraad (YSK) had geoordeeld dat een aantal kiescommissies de kieswetten hadden overtreden. Als gevolg werden nieuwe verkiezingen in gang gezet.
Met minder dan twee weken voor de stemdag blijft Yildirim nog steeds achter in de opiniepeilingen. Nu wordt hij ook nog eens op live televisie geconfronteerd met de charismatische İmamoğlu, in een langverwachte politieke gebeurtenis die door sommige waarnemers als een zeldzaam teken van “AKP-zwakte” wordt gezien.
Bijna twee decennia lang heeft de AK-Partij geregeerd in de grootste steden van Turkije, waarbij eigen voorwaarden werden gesteld aan het publieke debat en oppositieleiders en mediakanalen werden onderdrukt.
Maar na het verlies van de meeste grote stedelijke gebieden in de gemeenteraadsverkiezingen van 31 maart, is de AKP gedwongen haar campagnestrategie te wijzigen, met het risico dat ze Istanbul voor de tweede keer verliest.
“Gezien het feit dat Binali Yildirim al staatssteun, overheidssteun en naamsbekendheid heeft, denk ik dat hij dit doet omdat hij achterstaat op İmamoğlu,” zegt Berk Esen, assistent-professor internationale betrekkingen aan de Universiteit van Bilkent, tegen Al-Monitor. “De opties zijn beperkt en de tijd tikt verder. De AKP beseft dat het moeilijk zal worden om de kloof nog te dichten.”
Hoewel er in Turkije in de jaren tachtig en negentig politieke debatten werden uitgezonden, vond het laatste significante Tv-debat plaats in 2002 (Erdoğan VS Deniz Baykal).
Sindsdien hebben de AKP-kandidaten zich grotendeels onthouden van dergelijke directe confrontaties en zijn ze meer voorstander geworden van nieuwsnetwerken waar zij op voorhand al hun vragen kunnen voorbereiden. Yildirim’s besluit om İmamoğlu te volgen staat dus in schril contrast met de verkiezingsnormen van zijn partij.
Volgens Sinan Ulgen, voorzitter van de EDAM-denktank in Istanbul, kan het debat zeer wenselijke effecten hebben voor Yildirim en zijn AK-Partij, op voorwaarde dat hij het goed doet.
“Het is een riskante zet, want het kan ook heel goed zijn dat de kiezers İmamoğlu zien als winnaar van het debat wat fataal zou zijn voor Yildirim,” haalde Ulgen aan.
Het idee werd aanvankelijk geïntroduceerd door de Turkse journalist Didem Arslan Yilmaz, die zich als moderator had opgegeven. Na veel discussie stemden beide kandidaten ermee in om deel te nemen, maar werd er gekozen voor Fox News anker Ismail Kucukkaya.
Ondanks de conservatieve reputatie van het netwerk in de Verenigde Staten, speelt Fox een meer neutrale rol in Turkije. Kucukkaya worden soms zelfs bestempeld als “pro-oppositie”. Zo was journalist Kucukkaya tijdens zijn programma op 11 juni gastheer van Garo Paylan, een Armeens parlementslid van de Koerdische Volkspartij (HDP), waarvan de leden zelden op Turkse televisie verschijnen.
“Kucukkaya staat bekend als iemand die voor de oppositie is. De AKP accepteerde hem alsnog als moderator om Binali Yildirim in een voordelige ‘underdogpositie’ te zetten. Zo heb ik het althans geïnterpreteerd,” voegde Ulgen toe.
De rol van de underdog wordt vaak uitgebuit in de Turkse politiek en beide kandidaten zullen proberen om deze rol te claimen. Volgens Sirin Payzin, een senior correspondent voor de onafhankelijke Turkse nieuwssite T24, speelt de AKP al jaren de slachtofferrol terwijl ze de macht consolideert en de vrijheid van meningsuiting beperkt.
“Binali Yildirim zal de ‘wij zijn slachtoffers’-kaart spelen,” zei Payzin tijdens zijn gesprekken met Al-Monitor. “Hij zal zich richten op de ‘gevaarlijke gevolgen van een CHP-overwinning in Istanbul’. Wanneer Ekrem İmamoğlu het corruptieprobleem aanhaalt zal Yildirim reageren met ‘CHP is jaloers en wilt wraak nemen'”.
Payzin voegde toe dat het debat hoe-dan-ook niet bevorderend zal zijn voor het imago van de AK-Partij.
“Eén debat is niets anders dan een poging om een imago te herstellen en schattig over te komen terwijl 95% van de media onder controle staat van het presidentschap, journalisten worden gearresteerd, één stem het land domineert en de oppositie wordt onderdrukt en afgeschilderd als verraders,” schreef Payzin verder.
In de aanloop naar 23 juni zal een groot deel van de discussie zich blijven richten op de erfenis van de AKP die 17 jaar onverstoord aan de macht is geweest en de macht en het vermogen van de oppositie om Erdogan’s dominantie in de Turkse politiek aan te vechten.
Al minstens een decennium wijzen internationale en binnenlandse waarnemers op Erdogan’s koers richting van het autoritarisme. Ondanks de verkiezingsuitslagen blijven sommigen toch volhouden dat het democratische systeem van Turkije misschien gebrekkig is, maar wel concurrerend blijft.
“Dit is niet het Rusland van Poetin,” haalde Esen aan. “We zijn helemaal niet zo autoritair. De trend is wel in die richting geëvolueerd maar de uitslag van de verkiezingen in Istanbul zal ons meer kunnen zeggen over waar Turkije naartoe zal gaan.
Al-Monitor
O.A. ✅
