Abdullah Öcalan, de gevangen leider van de verboden terreurorganisatie (PKK), riep de door de VS gesteunde Syrische Democratische Krachten (SDF) op zich te onthouden van een conflict met Turkije en rekening te houden met wat hij de gevoeligheden van Turkije noemt. De 70-jarige terreurbaas gaf zijn oproep door aan zijn advocaten nadat ze voor het eerst in acht jaar toegang tot hem hadden gekregen.
Het besluit van de Turkse autoriteiten om een einde te maken aan zijn isolement heeft geleid tot speculaties over een mogelijke hervatting van de vredesbesprekingen, waaronder een overeenkomst over Syrië. Anderen zeggen dat het deel uitmaakt van het plan van president Recep Tayyip Erdogan om zijn nationalistische partners te dumpen en Koerdische steun te krijgen, wat van cruciaal belang bleek te zijn voor de overwinning van de oppositie, alvorens een herhaling van de gemeenteraadsverkiezingen in Istanbul plaatsvindt. De Turkse Kiesraad heeft zich vandaag uitgesproken ten gunste van Erdogans eis voor nieuwe verkiezingen.
Maar het onmiddellijke doel leek te zijn om Öcalan onbetwist leiderschap over de PKK te gebruiken om duizenden gevangenen die in een langdurige hongerstaking zitten uit protest tegen zijn isolement te overtuigen om een einde te maken aan hun hongerstaking.
In een verklaring die eerder deze week tijdens een persconferentie door zijn advocaten werd gedeeld, riep Öcalan op tot “democratische onderhandelingen” tussen Turkije en de Koerden en het gebruik van “soft power” in plaats van “instrumenten van fysiek geweld”. Hij zei: “Wij zijn van mening dat via de Syrische Democratische Krachten alle partijen ernaar moeten streven om de problemen in Syrië op te lossen door de conflictcultuur te mijden en de grondwettelijk verankerde lokale democratie te omarmen in het kader van een verenigd Syrië.”
PKK-terreurleider Öcalan riep ook de hongerstakers op om hun acties niet zo ver te zetten dat hun gezondheid wordt bedreigd of eindigt in hun dood. De Turkse Mensenrechtenvereniging zei in een rapport van 22 april dat minstens 3.000 gevangenen in 92 gevangenissen in heel Turkije een hongerstaking houden.
Zeven van hen hebben in maart in één week tijd zelfmoord gepleegd. Een andere met de naam Ugur Sakar doodde zichzelf in Duitsland op 21 februari in een morbide manifestatie van de cultusachtige toewijding die Öcalan nog steeds geniet, zelfs 20 jaar na zijn levenslange opsluiting op het eiland Imrali op beschuldigingen van terreur en verraad.
Ibrahim Bilmez was een van de vier advocaten die een aanvraag hebben ingediend om Öcalan te bezoeken, maar die niet op het eiland zijn geraakt. Hij zei: “We geloven dat de regering ons eindelijk toegang heeft verleend tot onze cliënt nadat ze dit 810 keer geweigerd heeft vanwege haar angst voor de hongerstakingen. Duizenden levens staan op het spel.” Bilmez vertelde Al-Monitor dat de ongerustheid over een publieke reactie duidelijk bleek uit de haastige begrafenis van de zeven gevangenen door de autoriteiten. “Hun stoffelijke overschotten werden in de late nachtelijke uren begraven en alleen naaste familieleden mochten hun begrafenis bijwonen.”
Bilmez zei dat het voorbarig was om te concluderen dat het bezoek neerkomt op een omkering van de harde repressie van de Koerdische politieke beweging, waardoor duizenden mensen, waaronder democratisch gekozen parlementsleden en burgemeesters, opgesloten zijn op nauwelijks bewezen terreurklachten. De Minister van Justitie heeft niet gereageerd op het latere verzoek van de advocaten en de broer van Öcalan om de PKK-leider te ontmoeten in het verlengde van het bezoek van 2 mei. “Het kan eenmalig zijn, en als dat zo is, kunnen de hongerstakers besluiten hun staking voort te zetten. De bal ligt in de kamp van de overheid,” zei Giran Ozcan van de HDP aan Al-Monitor.
Maar bronnen dicht bij het Koerdische dossier van de Turkse regering beweerden dat de penitentiaire toewijzing nauw verbonden was aan een bredere inspanning om een overeenkomst met de PKK over Noord-Syrië te sluiten. Daarbij voert de YPG, de Syrische afdeling van de PKK gesteund door de VS en de ruggengraat van de SDF, de boventoon. Een van de bronnen die aan Al-Monitor sprak op voorwaarde van strikte anonimiteit wegens de gevoelige aard van het onderwerp, beweerde dat functionarissen van de Turkse nationale inlichtingendienst MIT een ontmoeting hebben gehad met SDF-commandant Mazlum Kobane, een dichte compagnon van Öcalan, in het noorden van Syrië.
“De eerste vergadering vond 10 dagen geleden plaats, vervolgens nog een andere vorige week en nadat ze Öcalan op het eiland hebben ontmoet, hebben ze weer met Sahin gesproken,” zei de bron die de echte naam van Kobane, Ferhat Abdi Sahin, gebruikte. Hij is ook bekend als Sahin Cilo uit zijn jaren bij de PKK. De bron ging verder: “De bijeenkomsten begonnen een maand geleden via de bemiddeling van de Verenigde Staten. Natuurlijk zullen ze het voorlopig allemaal ontkennen. En het gevangenisbezoek is niet gerelateerd aan de verkiezingen. De Koerden zullen de oppositie blijven steunen in een eventuele herverkiezing in Istanbul.”
SDF-functionarissen konden niet worden bereikt voor commentaar. Maar als zulke gesprekken wel zouden plaatsvinden, zouden ze geen primeur zijn. Kobane vertelde Al-Monitor in een interview in maart dat hij MIT-functionarissen in Syrië had ontmoet toen de vredesbesprekingen tussen Öcalan en de Turkse regering nog liepen.
Kobane bevestigde vorige week op een openbaar forum dat er “indirecte gesprekken” plaatsvonden tussen Turkije en de SDF “via tussenpersonen”. De Amerikaanse gezant voor Syrië, Jim Jeffrey, heeft geprobeerd om een overeenkomst tussen Ankara en Kobane voor een voorgestelde veilige zone te sluiten.
Jeffrey was in Turkije op de dag dat Öcalan zijn advocaten ontmoette. Maar Kobane heeft gezegd dat een deal alleen bereikt kan worden als Turkije zijn krachten uit de overwegend Koerdische enclave Afrin terugtrekt. Daar hebben de PKK-gelieerde ‘Afrin Liberation Forces’ in de afgelopen weken hun aanvallen tegen het Turkse leger en zijn Arabische bondgenoten scherp geëscaleerd.
Maar nu Turkije vasthoudt aan haar eis dat haar troepen de veilige zone die zich tot 40 kilometer diep in de Koerdisch gecontroleerde zone uitstrekt, in de gaten houden en de YPG elke regeling met een Turkse aanwezigheid verwerpt, is er naar verluidt weinig vooruitgang geboekt.
Een tweede bron, die de gesprekken goed kent, betoogde echter dat een compromisformule erin bestaat om de YPG-gelinkte leden van de militaire en burgerlijke raad in de voornamelijk Arabische stad Tell Abyad te zuiveren met een Turkse doorlichting, net zoals in Manbij gebeurde. Maar de echte test voor enige vooruitgang, zei Ozcan, zal zijn of Öcalan met zijn advocaten en de buitenwereld mag blijven communiceren.
Al-Monitor
